محوریت دین در ابعاد مختلف معنویت از منظر صدرالدین شیرازی‏

رابطه معنویت و دین از چالشی‌ترین مباحث فلسفی در در دو دهۀ اخیر است که میان دو جبهه شکل گرفته که یک طرف مدعی «معنویت بدون دین» و دیگری بر «محوریت دین در معنویت» تاکید می‌کند. در این مقاله به بررسی نظر بزرگ‌ترین فیلسوف اسلامی مدعی محوریت دین در معنویت خواهیم پرداخت. از منظر ملاصدرا حیاتی معنوی است که انسان در تمام اطوار آن در حال کسب معرفت نسبت به خالق بی‌همتا و بی‌نیاز خویش بوده و به سبب آن معرفت کسب شده لحظه به لحظه در حال متابعت تام از اوامر و نواهی او باشد، صدرالمتالهین منشا زندگی معنوی انسان را ایمان بر آمده از معرفت قرآنی و عمل بر مقتضای آن دانسته‌است، ملاصدرا ابعاد مختلف معنویت را چه به عنوان مسیر لحاظ شوند همچون حرکت، تکامل و حیات معنوی چه به عنوان هدف همچون قرب و علو معنوی را از دین و دینداری جدا پذیر نمی‌داند. محوریت دین در معنویت صدرایی بدین معناست که رسیدن به سعادت حقیقی و احاطه علمی و عینی بر همه چیز _ که از برجسته‌ترین ویژگی‌های انسان کامل است _ بدون معرفت الهی، اطاعت الهی، تقوا و ورع حاصل از آنها میسر نخواهد بود.

the centrality of religion in various aspects of spirituality from the perspective of ṣadr al-dīn shīrāzī (mullā ṣadrā)

the relationship between spirituality and religion is one of the most challenging philosophical discussions of the past two decades, with two opposing camps: one advocating spirituality without religion and the other emphasizing the centrality of religion in spirituality. this article examines the viewpoint of mullā ṣadrā, one of the greatest islamic philosophers and a proponent of the centrality of religion in spirituality. from mullā ṣadrā’s perspective, a truly spiritual life is one in which a person is continuously gaining knowledge of their unique and self-sufficient creator in all aspects of life and, as a result of this acquired knowledge, follows divine commands and prohibitions at every moment. ṣadrā al-muta’allihīn considers the foundation of spiritual life to be faith derived from qur’anic knowledge and acting according to it. the centrality of religion in ṣadrā’s spirituality means that achieving true happiness and comprehensive knowledge and understanding of all things—which are the most prominent characteristics of the perfect human being—cannot be attained without divine knowledge, obedience, piety, and the resulting reverence.