عرفان و زیباشناسی نگاهی به نظریۀ زیباشناسانۀ شفیعی کدکنی در تعریف عرفان

دیدگاه شفیعی کدکنی دربارۀ تعریف عرفان و تبیین ربط آن با زیباشناسی است. از دید او عرفان چیزی جز درک هنری از پایگاه زیبایی‌شناسانه به دین نیست که در قالب تخیل و رمز و تمثیل ارائه‌شده‌است. این مقاله در بررسی و نقد مبنایی و بنایی این دیدگاه با ارجاع به مباحث پایه‌ای همچون ماهیت دین و تجربه دینی و تجربه عرفانی و رابطۀ ذهن و زبان و امر واقع نگاشته شده‌است از دیدگاه ناقد، این نظریه مبتنی بر نگاهی کاملاً صورت‌گرایانه و ناظر به سبک است؛ نگاهی زبان محور که از منظر آن، جهان بیرون از زبان امری است فاقد معنا و کشف صوری عارفان نیز، خلق عوالم روحی جدید از طریق زبان. از منظر ناقد این دید فاقد تحلیلی درست از رابطۀ معرفت عرفانی و امر واقع و نیز معرفت عرفانی و زبان است، همچنان که واجد نقیصه تحویل‌گرایی و مبتلا به اشتباهاتی از جمله مغالطه کنه و وجه و در نهایت تهی کردن عرفان از مهم‌ترین بعد آن یعنی معرفت است.

mysticism and aestheticsa look at shafi’i kadkani’s aesthetic theory in defining mysticism

shafi’i kadkani’s perspective on defining mysticism and explaining its connection is based on aesthetics. according to him, mysticism is nothing more than an artistic understanding of religion from an aesthetic standpoint, presented through imagination, symbolism, and allegory. this article critically examines and evaluates this viewpoint’s foundational and structural aspects by referring to fundamental discussions such as the nature of religion, religious experience, mystical experience, and the relationship between mind, language, and reality. from the critic’s perspective, this theory is based on a purely formalist approach, focused on style and centred on language. furthermore, it lacks a proper analysis of the relationship between cognition (mind) and language, the connection between mystical knowledge and reality, and the relationship between mystical knowledge and language. the theory also suffers from reductionism and includes errors such as the fallacy of confusing essence with its expression, ultimately stripping mysticism—a multifaceted phenomenon with various dimensions—of its most important aspect, which is its cognitive and epistemic dimension.