مدلول جاودانگی نفس در بهگودگیتا

مساله‌ی مرگ و میل جاودانگی از دل مشغولی های وجودشناختی انسان است. هندوییسم همچون ادیان دیگر همواره در پیِ رفع یا تسکین این دل‌مشغولی بوده است. وداها و اوپانیشادها اصالت بُعد روحانی و جاودانگی آن را به گونه‌های مختلف مورد اهتمام و پذیرش قرار داده اند. بهگودگیتا نیز جاودانگی نفس را صراحتاً در دفتر دوّم و تلویحاً با شاهدهایی در دفترهای دیگر تایید می کند. گیتا با تصوّر انسان به مثابه روح جاودانه، مرگ را در معنای زوال کامل، امری موهوم می داند. عدم امکان تبدیل واقعی (وجود) به غیرواقعی (عدم)، مهمترین استدلال گیتا در اثبات توهم زوال نفس است. به‌رغم تنوع معانی جاودانگی، گیتا با همراه سازی آن با مساله‌ی آگاهی و معرفت (جنانه) معنای متعال تری از حقیقت جاودانه‌ی انسان ارایه کرده است. نظریه‌ی سانکیه ای، نظریه‌ی ودانتهای ، استدلالِ مربوط به اثبات توهم مرگ، اطلاق مفهوم جاودانگی، ویژگی های جیون موکتا، تمایز «اپاره ویدیا» از «پاره ویدیا»، آموزه‌ی اوتاره و انگاره‌ی زادمرد که هر یک به نوعی مویّد جاودانگی نفسند، شاهدهای تلویحی گیتا را در اذعان به جاودانگی نفس با مدلول «آگاهی از جاودانگی خویشتن» تشکیل می دهند.