تحلیل مفاهیم «خود» و «دیگری» براساس مبانی عرفانی ابن‌عربی

به اعتقاد برخی وحدت گرایی عرفانی با نفی تمایزات انسانی جایی برای شکل‌گیری مفاهیم «خود» و «دیگری» و رابطه «من تو»یی که از لوازم تفکر اخلاقی است، باقی نمی‌گذارد. ازاین‌رو، موضوع مقالۀ حاضر چگونگی تکوّن مفاهیم «خود» و «دیگری» با ابتنای بر هستی شناسی وحدت وجودی ابن‌عربی است و سعی شده تا با روش تحلیلی و بر اساس مبانی عرفانی «وحدت در کثرت»، «مظهریت اسمایی»، «تعدد جهات» و اصل «لاتکرار فی التجلی» نشان داده شود که در نظریۀ وحدت وجود ابن‌عربی تمایزات انسانی از بین نمی رود و می‌توان از رابطۀ مبتنی بر «من تو» در ذیل مفاهیم «خود» و «دیگری» سخن گفت که بدین‌گونه شرط امکان اخلاق تامین می‌شود. همچنین، عارف وحدت وجودی هم «خود» را مقدم بر «دیگری» می شناسد و هم «دیگری» را در درون خود می‌یابد، بدون آنکه دیگری را به خود تقلیل دهد و اصالت و غیریت او را زیر سوال برد. درضمن، استدلال می‌شود که قول به وحدت بنیادین انسان‌ها نه‌تنها اخلاق را ناممکن نمی‌سازد؛ بلکه از شروط ضروری آن است.

Analysis of the concepts of self and other: based on the mystical principles of Ibn Arabi

Some scholars believe that mystical monism, by denying human distinctions, leaves no room for the formation of the concepts of self and other and the Iyou relationship, which is essential for moral thinking. Therefore, the subject of this article is how to develop the concepts of self and The Other based on the ontology of Ibn Arabi’s unity of existence  and tried to show by the analytical method based on the mystical principles of unity in plurality, Names manifestation, multiplicity of directions and the principle of No repetition in theophany that in Ibn Arabi’s theory of unity of existence, human distinctions are not eliminated and we can speak of a relationship based on Iyou under the concepts of self and other, which thus provides the condition for the possibility of morality. The monistic mystic also sees both the self before the other and finds the other within himself without reducing the other to himself and questioning his originality and otherness. At the same time, it is argued that the belief to the fundamental unity of human beings not only does not make morality impossible, but is one of its essential conditions.