بررسی کارکردِ ساختارهای موسیقایی در زبان عرفانی مصباح الهدایه

بررسی ارتباط متقابل فرم و محتوا در آثار عرفانی ادبی علاوه بر تبیین کارکرد‌های عناصر دخیل در آن متون، انگیزه‌های مولف را از نگارش آن اثر نشان می‌دهد. مصباح الهدایه اثر معروف و برجستۀ عرفانی عزالدین محمود کاشانی در قرن هشتم ه است که در زمینۀ عرفان نظری نگاشته شده است. مولف با گسترش تبویب آرای نظری صوفیه، استشهاد به اقوال ایشان و توجه افراطی به ساختار موسیقایی کلام می‌کوشد از زبان تصوف که در قرن هشتم هیچ‌گونه صدق عاطفی و تجربۀ نفسانی ندارد، آشنایی‌زدایی کند؛ اما این توجه افراطی به ساحت موسیقایی زبان، جز مبتذل‌ساختن آن و مرموز و مغموض‌ساختن کلام نتیجه‌ای در پی ندارد و هرگز از تجارب اصیل عرفا در سده‌های نخستین خبر نمی‌دهد. نگارندگان در این نوشتار با تبیین انگیزه‌ها و عوامل درون‌متنی و برون‌متنی به تحلیل چرایی کاربرد آگاهانه موسیقی در کتاب مصباح الهدایه می‌پردازند. به‌طورکلی، فقر تجارب اصیل عرفانی در قرن هشتم، تقلید از ساحت لفظی زبان عرفانی ابن‌عربی در تکوین عوالم عرفانی – موسیقایی، سبک فنّی و قابلیت ساختارهای صرفی و اشتقاقی زبان عربی ازجملۀ اسباب و انگیزه‌های مولف از کاربرد آگاهانۀ موسیقیِ کلام بوده است. علاوه‌براین، بررسی تطبیقی متن مصباح الهدایه با منابع عربی آن و کیفیت تاثیرپذیری مولف از سخنان صوفیه، نشان می‌دهد که مولف در بهره‌گیری از مضمون سخن مشایخ، استشهاد به سخنان ایشان و گسترش محور افقی کلام مشایخ، ساحت موسیقایی کلام را تقویت کرده است.

A Study of the Function of Musical Structures in Mystical Language of Mesba alHedayeh

The study of the relationship between form and content in mysticalliterary works, in addition to explaining the functions of the elements involved in those texts, shows the author’s motivations for writing that work. MesbahalHeadayeh is a famous and prominent mystical work of Ezzodin Mahmoud Kashani in the eighth century written on theoretical mysticism. By extending the appeal of Sufi theoretical thought, the author strives to demystify Sufi language, which is devoid of any emotional truth and sensual experience in the eighth century, But this extreme focus on the musical realm of language has nothing to do with its vulgarity and mysterious and sophisticated vocabulary and never speaks of authentic mystical experiences in the first centuries. In this article, the authors analyze the reasons for conscious use of music in Mesbah alHedayeh by explaining the contextual and extramarital motivations and factors. In general, the depletion of authentic mystical experiences in the eighth century, imitation of Ibn Arabi’s mystical language in the development of mysticalmusical worlds, the technical style and ability of the Arabic mystical and derivative structures, were the author’s motives for conscious use of the word music. Meanwhile , comparative study of MesbahalHedayeh with its Arabic references shows the quantity and quality of impressibility of author from sheiks( preceptors) ’ ideas .Author has strengthened the musical structure of word through using  the meaning of sheiks ’( preceptors) ideas and referring to their ideas and  extending horizontal axis of sheiks’ (preceptors) word .