منشاء رنج و راه رهایی از دیدگاه بودا و ابوسعید ابوالخیر

رنج دریافتی درونی عاطفی (در مقابل درونی معرفتی / ارادی و جسمانی) است که همۀ ابنای بشر به‌نوعی با آن آشنا هستند و آن را در زیست درونی خود تجربه می‌کنند. ازاین‌جهت، رهایی از آن یکی از مهم‌ترین مسائلی است که هر انسانی به آن نظر دارد. ابوسعید ابوالخیر به‌عنوانِ عارف مسلمان و بودا در کسوت بنیان گذار یک سنت دینی معرفتی، در باب علت رنج و راه رهایی از این وضعیت نامطلوب سخنانی گفته اند. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی، درصدد تبیین نگاه این دو متفکر برآمده است. به نظر می رسد که در مقایسۀ بین این آرا، هم بودا و هم ابوسعید، به‌نحوی مسئلۀ رنج را با «ناآگاهی»، «خود» و «خواست» پیوند داده اند و «معرفت» و «اخلاق» را راهی برای رهایی از آن معرفی کرده اند. البته تفاوت‌های مهمی در تحلیل همین دو نکته به چشم می‌خورد که ناظر به فهم متفاوت آن‌ها از هستی، انسان و غایت اوست.

The origin of suffering and the way of deliverance in Buddha’s and Abu Sa’id Abi’lKhayr’s Thoughts

Suffering is an internalemotional perception (versus internalcognitive/voluntary and bodily) that all human beings have had such feeling in their life anyhow. So, deliverance from it, is one of the most important problems of people. Abu Said Abi’lKhayr as a Muslim Mystic and Buddha as a founder of a religiouswise tradition, have paid attention to the origin of suffering and the path of deliverance from this undesirable condition. In this article, we have tried to explain the views of these two thoughtful men, by descriptiveanalytic method. In comparison between their views, we find that both of them have made some kind of connection between suffering” and both ignorance and self. They think that by true knowledge and good morality we can be delivered from suffering at all. Nonetheless, there are some important differences between their views and prescriptions.