تاریخگذاری آیات قرآن از نگاه ریچارد بل و...

چکیده:مراد از «تاریخ‏گذارى قرآن» تعیین تاریخ نزول آیات و سور قرآن است. با توجه به این‌که این موضوع پژوهشى تاریخى است، مبنا و روش تحقیق درست آن، استناد به دلایل تاریخى، روایات معتبر و مضامین آیات و سور است؛ بدین لحاظ، قرآن‏پژوهان مسلمان، اغلب در این زمینه به روایت ابن عباس استناد کرده‏اند و براساس آن به ترتیب نزول سوره‏ها پرداخته‏اند، ولى خاورشناسان از آن‌جا که بیشتر بررسى لحن، آهنگ و سبک آیات و سور را ملاک و مبناى تحقیق خود قرار داده‏اند و یا آن‌که به روایات ضعیف استناد جسته‏اند، به نتایجى نادرست دست یافته‏اند، به گونه‏اى که نتیجه پژوهش آن‌ها در ارایه ترتیب سوره‏ها نه تنها با ترتیب روایى ناسازگار مى‏باشد، بلکه میان ترتیب‏هاى خودشان نیز تفاوت و ناسازگارى‏هاى بسیار زیادى مشاهده مى‏شود و این نشان می‌دهد که معیارها و مبانى آن‌ها چیزى جز ذوقیّات و تخیّلات محض نبوده است. مهم‏ترین خاورشناسانى که در این مقوله به گونه مفصّل تحقیق نموده‏اند، عبارت‌اند از: تیودور نولدکه، گوستاووایل، رودول، بلاشر، ریچاردبل، ویلیام مویر، گریم و هرشفلد. بایسته یادآورى است که از میان نامبردگان، فقط ریچاردبل به تاریخ‏گذارى آیات پرداخته است، ولى دیگران محور پژوهش خود را تاریخ‏گذارى سوره‏ها قرار داده‏اند. در این مقاله به نقد و بررسى پژوهش ریچاردبل در زمینه تاریخ‏گذارى آیات مى‏پردازیم.