افسانه غرانیق و بهره‌برداری‌های خاورشناسان

چکیده:عصمتِ وحی و دخالت نداشتن غیرخداوند در آن، از جمله معتَقدات مسلمانان است که دلایل نقلی (آیات و روایات) و دلایل عقلی فراوانی بر آن گواهی می‌دهند.افسانه غرانیق، روایتی ساختگی است که با این اصل مهم در تعارض است، چون از دخالت شیطان در نزول وحی سخن می‌گوید. متاسفانه نقل این افسانه توسط برخی مورخان و مفسران، دست‌آویزی برای گروهی از مستشرقان فراهم کرده‌ است تا آن را به عنوان شاهدی بر معصوم نبودن وحی مطرح کنند، در عین حال با وجود اشکال‌های فراوان سندی و متنی این افسانه، کمتر نوشته‌ای به نقد و بررسی همه جانبه آن پرداخته است. در این مقاله پس از بیان تاریخچه نقل این افسانه، دیدگاه شماری از مستشرقان درباره آن گزارش می‌شود و این داستان پس از بررسی سند، به قرآن، روایات و بدیهیات عقلی عرضه و توجیهات ناقلان آن نقد می‌شود. در پایان دیدگاه مونتگمری وات که در بسیاری از نوشته‌هایش به نقل این داستان پرداخته، با تفصیل بیشتری مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد.