نقد و بررسی مقاله «کیهان‌شناسی» از دایره‌المعارف لایدن

چکیده:کیهان‌شناسی درباره قوانین عمومی تکامل طبیعی و مادی جهان و ساختار آن بحث می‌کند. بررسی وضع کهکشان‌ها، ستارگان، آفرینش آسمان‌ها، زمین و نیز انبساط جهان، از مباحث مهم این رشته است. این دانش در مجموع چند هدف اصلی دارد از جمله: اثبات ناظم، اثبات توحید الهی، نشان دادن عظمت خداوند، بیان امکان معاد و تحقق حتمی آن، تشویق به استفاده از طبیعت، بیان مبدا پیدایش و چگونگی شکل‌گرفتن موجودات، بیان نظم و انسجام طبیعت، یادآوری برخی نعمت‌های الهی و ترغیب به شُکر، بیان برخی حقایق‌ نجومی و کیهان‌شناختی. نگارنده با اشاره به این که ارزش اشارات «کیهان‌شناسی» و گزارش‌های «کیهان‌زایی» تنها با مشاهده کارکرد ساختاری آن در چارچوب زمینه خاص کلام (سوره) آشکار می‌شود و نیز این مطلب که اظهارات کیهان‌شناختی قرآنی دارای اهداف الهی (شناخت آفریدگار و ایجاد انگیزه شکر) هستند، بنابراین باید توجه کرد که دامنه کیهان‌شناسی بیشتر محدوده آسمان‌ها، زمین و خورشید، ماه و دیگر ستارگان و جرم‌های آسمانی را در بر می‌گیرد و خلقت انسان، بحثی در امتداد آن است و آیات و تفاسیر مفسران ذیل آیات مربوط به کیهان‌شناسی در ظاهر از هم تفکیک شده‌اند و ما با رویکرد تطبیقی، سعی در نقد و بررسی و تبیین مرز‌های این دو بحث داریم و به برخی شبهات پاسخ می‌دهیم.