خوانش انتقادی شاخصه ‌های عدم تناسب آیات قرآن از دیدگاه نولدکه

از مباحث مهم در علوم قرآنی و تفسیر، بحث تناسب آیات در سوره‌هاست. موضوع تناسب آیات توسط بسیاری از خاورشناسان مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است که اغلب آنها قائل به عدم تناسب آیات سوره‌های قرآن هستند. تئودور نولدکه، در کتاب «تاریخ قرآن» از قائلان به این ادّعا بوده و به‌صورت گسترده به این موضوع پرداخته است. شاخصه‌های عدم تناسب آیات براساس دیدگاه نولدکه و نقد و بررسی آنها مهم‌ترین مسائلی است که سبب نگارش مقاله حاضر شده است. در این نوشتار سعی شده است که با روش توصیفی تحلیلی شاخصه‌های عدم تناسب آیات براساس دیدگاه نولدکه تبیین و مورد نقد و ارزیابی قرار گیرد. نتیجه اینکه شاخصه‌های عدم تناسب در دیدگاه نولدکه در دو عرصه ساختاری و محتوایی نمود دارد. اختلاف و تفاوت در طول آیات، اسلوب، فواصل، سیاق و اختلاف در مضامین آیات در این دو عرصه جای دارند. نتیجه ارزیابی شاخصه‌های مذکور حاکی از این است که اختلاف در اسلوب از ممیّزات قرآن کریم بوده که با هدف تاثیر بر نفوس انسانی است. اختلاف در فواصل و سیاق آیات نیز نتیجه متابعت از معناست و اختلاف در طول آیات براساس حال مخاطبان است. همچنین اختلاف در مضامین بیانگر روش ویژه قرآن در بیان مفاهیم و آموزه‌ها به شکل ترکیبی ومزجی است.

a critical reading of noldeke’s criteria for the incongruity of quranic verses

one of the pivotal topics in quranic studies and exegesis is the coherence of verses within the surahs. numerous orientalists have scrutinized and assessed this matter, with the majority asserting that the verses within quranic surahs exhibit a lack of coherence. theodor noldeke, in his work “history of the quran,” is a notable advocate of this viewpoint and has extensively discussed the issue. the criteria posited by noldeke regarding the perceived incoherence of verses, along with the critiques and evaluations of these criteria, constitute the primary focus of the present article. this study endeavors, employing a descriptive-analytical approach, to elucidate and critically appraise noldeke’s criteria concerning the lack of coherence in quranic verses. the conclusion drawn is that noldeke’s criteria for incoherence are evident in both structural and content-related dimensions. variations in verse length, style, rhyme, context, and inconsistencies in the verses’ content are categorized within these two dimensions. an assessment of these criteria reveals that stylistic variations serve as a distinctive characteristic of the quran, with the intention of affecting human consciousness. the differences in rhyme and context arise from a commitment to meaning, while variations in verse length correspond to the condition of the audience. furthermore, discrepancies in content illustrate the quran’s unique approach to presenting concepts and teachings in a manner that is both mixed and integrated.