تحلیل و ارزیابی مدخل درد و رنج در دایره المعارف قرآن لیدن

مدخل «درد و رنج» نوشته یکی از مستشرقان به نام مارگاریتا تی. هیمسکرک است که در دایره المعارف قرآن لیدن به چاپ رسیده است. این مدخل دارای پنج بخش، شامل درد و رنج در قرآن، درد و رنج در روایات و درد و رنج از دیدگاه معتزله، اشاعره و عارفان است. پژوهش حاضر به‌منظور فراهم‌ساختن زمینۀ آشنایی افکار عمومی با اسلام ناب محمدی و روشن ساختن فضای فکری مستشرقان درخصوص آموزه‌های دینی، به‌ویژه مباحث قرآنی به روش توصیفی - تحلیلی به بررسی و نقد این مدخل پرداخته است. در این جستار ضمن اشاره به محتوای مقاله، نظریات هیمسکرک دربارۀ درد و رنج با استفاده از مصادر معتبر اسلامی مورد نقد قرار داده شده و این نتیجه حاصل شده است که با وجود اینکه این مستشرق درصدد انعکاس آرای مسلمانان است؛ اما هیچ‌گونه مراجعه به منابع اسلامی، به‌ویژه کتب تفسیری و نقل قولی از منابع شیعی در این‌باره نداشته است. همچنین دیدگاه‌های ذکرشده با تتبع اندک و سطحی از آیات قرآن و در جهت تبیین باورهای کلامی گروه‌های معتزله و اشاعره و عارفان دربارۀ درد و رنج بوده و با جمع‌بندی غیرعلمی و بیان اقوال ناقص و نیز ذکر برخی اقوال شاذ انصاف را رعایت نکرده است.

a critical analysis of the entry “pain and suffering” in the encyclopaedia of the quran leiden (eq)

the entry titled “pain and suffering,” authored by margaretha t. heemskerk, is published in the encyclopaedia of the quran leiden. it has been organized into five sections, addressing the concepts of pain and suffering as presented in the quran, in hadith, and through the lenses of mu’tazilites, ash’arites, and mystics. this research employs a descriptive-analytical methodology with the objective of making the authentic teachings of islam accessible to the public and clarifying the perspectives of orientalists on religious doctrines, particularly those issues related to the quran. the study critically assesses heemskerk’s interpretations of pain and suffering, utilizing credible islamic sources. the results suggest that although heemskerk aims to represent muslim perspectives, she neglects to cite essential islamic sources, notably shi’a tafsir and narrational literature. furthermore, her interpretations stem from a superficial and limited examination of quranic verses and aim to elucidate the theological beliefs of the mu’tazilites, ash’arites, and mystics regarding pain and suffering. the analysis concludes that hemskerk’s compilation is unscientific, quoting incomplete statements and citing some obscure opinions, thereby lacking impartiality.