بررسی انتقادی ساختار و محتوای مدخل «رجعت» در دائره ‌المعارف اسلام

رجعت به‌ معنای زنده ‌شدن برخی از مردگان در زمان ظهور امام زمان(عج) از اعتقادات ضروری شیعیان است. هرچند مستشرقان به بررسی اعتقادات متنوعی از شیعیان دست یازیدند؛ اما دربارۀ رجعت پژوهش فراوانی از ایشان در دسترس نیست. مقاله انگلیسی «radja» نوشتۀ اتان کولبرگ در دائره‌‌المعارف اسلام لیدن (the encyclopaedia of islam) از معدود نوشته‌های مستقل و قابل‌توجه از مستشرقان در این باره است. پژوهش پیش‌رو با روش توصیفی - تحلیلی، مدخل مذکور را به نقد نشسته است. نتیجه پژوهش شماری از کاستی‌های این مقاله را نمایان کرد که مهمترین آن عبارت‌اند از: ارائه نکردن معنای لغوی و اصطلاحی رجعت، خلط دو اصطلاح رافضی و شیعه، نبود تتبع در ارائۀ آیات مرتبط با رجعت، نبود ارجاع درون‌متنی کامل، کاستی در ارائۀ معنای رایج رجعت در شیعه و نداشتن مراجعۀ کافی به منابع کلامی و نیز منابع اصیل شیعی دربارۀ رجعت. نتیجه مقاله حاضر در مطالعات استشراق معاصر کاربرد دارد همچنان که در عرصۀ مطالعات قرآن و کلامی شیعی قابل ‌استفاده است.

a critical analysis of the structure and content of the entry “raj’a” in the encyclopaedia of islam

raj’a, referring to the resurrection of certain deceased individuals during the arrival of imam mahdi (a.s.), constitutes a core belief within shi’a islam. despite the attention given to various shi’a doctrines by orientalists, scholarly research on the concept of raj’a remains limited. etan kohlberg’s article “radja” in the encyclopaedia of islam published by leiden represents one of the few independent works by orientalists addressing this topic. this descriptive-analytical study offers a critique of the aforementioned entry. the findings from this research reveal multiple deficiencies in the article, including: the absence of definitions for both the literal and terminological meanings of raj’a, the conflation of the terms “rafidi” and “shi’a,” an insufficient exploration of quranic verses pertaining to raj’a, incomplete in-text citations, inadequacies in conveying the prevalent understanding of raj’a within shi’a thought, and a lack of engagement with both theological and primary shi’a sources concerning raj’a. the results of this study are applicable in contemporary orientalism studies as well as in quranic and shi’a theological studies.