بررسی انتقادی اصلاح واژه «اترک» در سوره دخان توسط جیمز بلمی

مستشرقان بسیاری در دوره‌های متفاوت به بررسی قرآن از جنبه‌های مختلف پرداخته‌اند. ازجمله مواردی که قدمت زیادی هم ندارد و در دورۀ معاصر به بیان و بررسی آن پرداخته شده است، تغییر و جایگزینی برخی واژه‌های قرآن به دلیل وقوع خطا و اشتباه، البته از منظر آنان، در مصحف عثمانی است. جِیمز اندرو بِلَمی طلایه‌دار این نظریه است که تعدادی از واژگان قرآن (به‌زعم خود 30 واژه)، غلط نامیده و سپس بررسی و نقد کرده است و پس از آن، به فرض خود اصلاح کرده است. یکی از آن موارد، واژۀ «اترک» در آیۀ 24 سوره دخان است که براساس ادعای بلمی، به دلیل اشتباه کاتب، دچار تغییر و تصحیف شده‌ است و صحیح آن (به‌زعم وی)، واژۀ «انزل» بوده است که باید تصحیح و در قرآن جایگزین شود! مبنای نظریۀ بلمی بر این است که کتابت قرآن بر تواتر شفاهی متن قرآن تقدم دارد و کتابت حاکم است و برای این ادعا، هیچ سند و سابقۀ تاریخی ارائه نمی‌کند. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، به نقد دیدگاه بلمی پرداخته شده است و در انتها صحیح‌بودن واژۀ قرآنی «اترک» و اشتباه بلمی در تصور وقوع خطا در متن قرآن و مبنای حاکمیت کتابت بر قرائت شفاهی آن، رد و خلاف آن اثبات می‌شود.

a critical analysis of the correction of the term “utruk” in surah ad-dukhan by james bellamy

various orientalists have examined the quran from different perspectives over different periods. one of the relatively recent topics addressed and scrutinized in contemporary times is the alteration and replacement of certain quranic words due to perceived errors and mistakes—according to them—in the uthmanic codex. james andrew bellamy has proposed the theory that a number of quranic words (he claims 30 words) have been incorrectly transcribed. he then examined and criticized them, assuming and subsequently correcting these supposed errors. one such case is the word “utruk” in verse 24 of surah ad-dukhan. bellamy claims that due to a scribe’s mistake, this word has been altered and corrupted, suggesting that the correct word (according to him) should be “anzil”, which he proposes should replace the current term in the quran. bellamy’s theory is based on the idea that the quran’s transcription takes precedence over its oral recitation based on historical precedence. however, he does not provide any historical evidence or documentation to support his claim. this research critically examines bellamy’s viewpoint using a descriptive-analytical method. ultimately, it refutes and contradicts the correctness of the quranic term “utruk” and bellamy’s misconception about the occurrence of an error in the quranic text, as well as the basis of the dominance of transcription over its oral recitation