تحلیل ساختاری محرک‌های موثر بر وضعیت آینده توسعه شهری دانش‌پایه در شهر تهران

شهرها کانون اندیشه، رقابت و رشد در سرتاسر جهان هستند. توسعه شهری دانش‌پایه از ابعاد کاربردی توسعه پایدار است که امروزه گره‌گشای مشکلات شهری است. شهر دانش‌پایه خروجی توسعه شهر دانش‌پایه، شهری مبتنی بر اقتصاد منطقه‌ای دانش‌پایه با صادرات با ارزش‌افزوده بالا که از طریق تحقیق، فناوری و قدرت فکری ایجاد و برای تشویق و تقویت دانش طراحی ‌شده است. هدف از این پژوهش شناخت و تحلیل محرک‌های توسعه شهری دانش‌پایه در کلان‌شهر تهران می‌باشد. پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده و به لحاظ هدف، کاربردی می‌باشد. محرک‌ها موثر از طریق تحلیل محتوی کیفی استخراج و با روش دلفی توسط 20 متخصص غربال‌گری و در سه مرحله با ماتریس دوسویه، در 9بعد و 43 شاخص امتیازدهی شده و از روش تحلیل ساختاری با نرم‌افزار micmac بر پایه روش تحلیل اثرات متقاطع مورد تحلیل قرار گرفت و در ادامه اثرات مستقیم و غیرمستقیم این محرک‌ها بر آینده توسعه شهری دانش‌پایه در شهر تهران مشخص شد. از میان متغیرهای بررسی ‌شده بیشترین متغیرهای موثر شناسایی‌شده، متغیر مدیریت بازار محور از بعد زیرساخت سیاسی با میزان تاثیرگذاری مستقیم 408 در جایگاه اول، متغیر تقویت سرمایه انسانی از بعد زیرساخت انسانی با میزان تاثیرگذاری مستقیم 400 در جایگاه دوم و متغیرهای مدیران دانشی و یکپارچه‌سازی فعالیت‌های سیاسی از بعد زیرساخت سیاسی با میزان تاثیرگذاری مستقیم 361 در جایگاه سوم، متغیر یکپارچه‌سازی فعالیت‌های سیاسی از زیرساخت سیاسی با میزان تاثیرگذاری مستقیم 361 در جایگاه چهارم و متغیر کیفیت اجتماعی از زیرساخت انسانی با تاثیرگذاری مستقیم 356 در جایگاه پنجم قرار گرفتند. به‌این‌ترتیب محرک‌های موثر در توسعه شهری دانش‌پایه در شهر تهران در ابتدا زیرساخت سیاسی و بعد زیرساخت انسانی می باشد. در نهایت می‌توان اشاره کرد که شهر تهران هنوز شرایط لازم برای رسیدن به شهر دانش‌پایه را ندارد زیرا هنوز توسعه شهری دانش‌پایه در این شهر شکل نگرفته است.

structural analysis of drivers affecting the future of knowledge-based urban development in tehran

background and objectives: cities worldwide serve as hubs of thought, competition, and growth. knowledge-based urban development (kbud) is a practical facet of sustainable development, addressing contemporary urban challenges. a knowledge-based city, the result of kbud, thrives on a knowledge-driven regional economy with high value-added exports, created by research, technology, and intellectual capital and designed to encourage and strengthen knowledge. this study aims to identify and analyze the drivers of kbud in the metropolis of tehran.methods: the current study is a descriptive-analytical research and considered a practical research in terms of purpose. key drivers were identified through qualitative content analysis using the delphi method, which involves multiple rounds of expert surveys. in this method, the survey is conducted over two or more rounds, with the results of the first round provided to participants in the second round, allowing them to revise their initial evaluations or add to their previous comments if desired. the delphi method in this research was evaluated by 20 expert screeners in three stages using a two-way matrix, covering 9 dimensions and 43 indicators. the structural analysis followed four stages: initial discovery, probabilistic stage, integration stage, and implementation stage, utilising micmac software. cross-effects analysis was used to determine the direct and indirect impacts of these drivers on the future of knowledge-based urban development in tehran. it is important to note that analysing these systems is more complex than stable systems due to the involvement of multiple factors. these factors are categorised into five groups: 1) determining or influencing factors; 2) two-faceted factors, further divided into risk and target subgroups; 3) influential factors, representing system outcomes; 4) independent factors, which are split into discrete and secondary leverage factors; and 5) regulatory factors.findings: after analysing the perspectives of experts over three different decades and studying the experiences of various cities and countries in both theory and practice, as well as examining urban development patterns, the criteria were evaluated qualitatively. this analysis relied on the consensus of 20 urban experts, including professors, managers, and specialists in the field, derived from the delphi method. the criteria encompassed physical, human, technological, communication, planning, political, educational and research, cultural, and infrastructure factors. in physical infrastructure, sub-criteria included a coordinated approach to building, physical form, and urban structure. in human infrastructure, the experts highlighted enhancing the skills of residents and employees, social order, social quality, highly skilled organizations, strengthening human capital, social justice, knowledge worker overflow, and motivating population knowledge. for technical infrastructure, sub-criteria like technical capacity, technological knowledge, technology dissemination, and knowledge-enabling technologies were identified. in communication infrastructure, criteria such as communication and transportation, strong spatial relationships, accessibility, and connectivity emerged.in strategy and planning infrastructure, sub-criteria included knowledge policies, city management planning, people-centered planning, coordination between public and private sectors, quality administrative environments, and local planning. in political infrastructure, key sub-criteria were social participation, market-oriented management, transparent policymaking, political activity integration, active society, knowledge managers, and equality. cultural infrastructure involved sub-criteria like cultural institutions, cultural diversity, and communication.