چارچوب بازآفرینی بافت‌های تاریخی با رویکرد فرهنگ ‌مبنا جهت تحقق‌بخشی توسعه گردشگری پایدار؛ نمونه موردی: بافت تاریخی ارومیه

امروزه موضوع بافت‌‌های تاریخی از موضوعات اصلی شهرسازی به حساب می‌‌آید. بازآفرینی فرهنگ‌‌مبنا رویکردی جدید به بازآفرینی شهری است که با بهره‌‌گیری از ویژگی‌‌های فرهنگی اجتماعی هر منطقه، به ساخت دوباره شهر و محله پرداخته و فضای کالبدی و اجتماعی متمایزی خلق می‌‌نماید. این رویکرد تاثیری مثبت بر اقتصاد و ایجاد اشتغال در شهرها دارد و می‌‌تواند موجب افزایش پیوستگی اجتماعی و صنعت گردشگری در شهر شده و میزان جرم و جنایت را کاهش دهد. صنعت گردشگری به‌‌عنوان یکی از سودآورترین صنایع خدماتی نقش مهمی را در اقتصاد کشورها ایفا می‌‌کند و امروزه از آن به‌‌عنوان صنعت نامرئی در روند جهانی شدن یاد می‌‌شود. ارومیه به عنوان شهر ادیان و اقوام از مناطق مستعد گردشگری فرهنگی به شمار می آید که از توانمندی های بالایی برای جذب گردشگران برخوردا است. هدف از پژوهش حاضر بررسی ظرفیت های مولفه‌‌های بازآفرینی فرهنگ مبنا در بافت تاریخی ارومیه است و ارائه راهبرد جهت افزایش هویت‌مندی و توسعه گردشگری در این محدوده است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی تحلیلی است، برای جمع‌‌آوری اطلاعات از روش‌‌های کتابخانه‌‌ای - اسنادی و میدانی - پیمایشی با استفاده از ابزار پرسشنامه و مشاهده استفاده شده است. محدوده جغرافیایی و جامعه آماری پژوهش کلیه محلات بافت تاریخی ارومیه و حجم  نمونه آماری آن طبق فرمول کوکران برابر با 379 نفر می باشد. پس از تبیین مدل مفهومی بازآفرینی فرهنگ مبنا به تدوین پرسشنامه پرداخته شده و توسط ارزش‌گذاری طی لیکرت به بررسی کیفی و توسط آزمون فریدمن و آزمون همبستگی به بررسی آماری داده‌‌های حاصل از پرسشنامه پرداخته شده است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که تاثیرپذیری مولفه‌های بازآفرینی شهری در محدوده مورد مطالعه به ترتیب اولویت عبارت است از: 1- اجتماع محور، 2- خلاقیت محور، 3 -طراحی محور. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بافت تاریخی ارومیه پتانسیل بالایی را به لحاظ اجتماعی و توسعه گردشگری فرهنگی از جمله منابع فرهنگی و رویدادهای فرهنگی  و مکان‌‌های تاریخی را داراست اما در عین حال همانگونه که چیاردی و هانیگان معتقدند، فرسودگی بافت، جدایی آن از مراکز جدید شهری و وجود فضاهای رها شده و بی دفاع و فضاهای فاقد طراحی با فضای نامناسب از موانع توسعه این نوع گردشگری و کُند شدن فرایند بازآفرینی بافت تاریخی ارومیه محسوب می‌ شوند.

a framework for regeneration of historical contexts with culture-led approach to achieve sustainable tourism development (case study: urmia historical context)

background and objectives: this study aims to investigate the capacities of the culture-led regeneration components in the historical context of urmia and present a strategy to enhance the identity and tourism development in this area. this article provides a framework for a cultureled regeneration in the historical context of urmia with an emphasis on urban tourism. theoretical literature has mentioned the cultural tourism approach as a reliable catalyst in cultureled regeneration programs. successful experiences have shown that this approach can be used to boost the local economy while preserving the artistic and cultural heritage. also, different religions and ethnicities have the potential to provide a special environment. as in the historical review of bast in britain, it was concluded that the social role of culture and art in improving cohesion and social interaction plays an important role in preserving the cultural customs and traditions of societies living in the old context.methods: this study is considered applied research using a descriptiveanalytical method. a bibliographic study of documents and fieldsurvey methods have been used by means of questionnaires and observation tools to collect data. according to cochran’s formula, the statistical population in the historical neighborhoods of urmia and the size of the statistical sample is equal to 379 people. after explaining the conceptual model of cultureled regeneration, a questionnaire was developed and qualitatively evaluated by likert evaluation and the friedman test. the correlation test was statistically analyzed by the data obtained from the questionnaire.findings: according to the conceptual model and based on the components derived from the literature on cultureled regeneration, the main components of the research can be divided into three categories: designoriented, creativityoriented, and communityoriented. according to the results, the most effective urban regeneration components in the study area are 1 communityoriented, 2 creativityoriented, and 3 designoriented, respectively. also, the effectiveness of urban regeneration indicators in the study area can be prioritized as 1 culture, 2 social, 3 physical, 4 participatory management, 5 visual perception, 6 economic, 7 functional, 8 motivational space, and 9 environmental. also, the correlation test result shows a significant relationship between the perceptual index and managerial and social indicators, with a coefficient of 0.9, 10. with more and more efforts of officials and citizens to preserve the originality and identity of the area and by transferring the values to future generations, more social activities will be observed. the correlation coefficient between the physical and social indexes is equal to 0.15, indicating a relationship between these two indicators. in other words, by creating open spaces, we will increase socialization and social capital. we also see a significant relationship between cultural and environmental indicators with a confidence of 0.99. suitable social environments can be created by preserving the environment and producing green spaces or complexes with different trees and urban agriculture. also, garden museums can be created to envisage these two indicators due to a strong historical context. also, there was a significant relationship between the social and management indexes. obviously, by informing the residents about the regulations and creating cultural neighborhood centers and recreational environments, more people will be actively present in the neighborhood, which will increase vitality, safety, and security in the community. the results indicate that the historical context of urmia has a high potential in terms of the social development of cultural tourism, including cultural resources, events, and historical sites.