تبیین جامعه‌شناختی هویت ملی ایرانیان

هویت ملی، امری جمعی، کلی و بالاترین سطح هویت که در چارچوب یک سرزمین معنا می‌یابد و بیانگر تعلق اجتماعی، احساس مشترک و باورهای کلی یک اجتماع با مولفه‌های زبانی، جغرافیایی، تاریخی، فرهنگی، نمادها، آداب‌ و رسوم، هنجارهای مشترک است. هویت در ایران از عصر مشروطه به بعد یک مسئله اجتماعی مطرح‌ شده و در آثار تاریخی و ادبیات روشنفکران و متفکران انعکاس یافته است. این پژوهش با هدف بررسی جامعه‌شناختی هویت ملی ایرانیان در پی آن است که مکانیسم علّی اثرگذار بر هویت ملی ایرانیان چیست؟ و این هویت چگونه تکوین یافته است؟ پژوهش برای پاسخ به این پرسش، کلیه مطالعات تجربی (پیمایشی) صورت گرفته بین 1379 تا 1397 را با رویکرد cm2 بررسی و تحلیل نموده است. جامعه آماری آن 26 سند پژوهشی و حجم نمونه 19 مطالعه بوده است. نتایج پژوهش حاکی از این است ‌که 65 درصد مرد،35 درصد زن، 59 درصد متاهل، 41 درصد مجرد، 65 درصد دارای تحصیلات دانشگاهی و 36 درصد دیپلم و پایین‌تر، به لحاظ قومیت، 31 درصد فارس، 28 درصد ترک، 10 درصد بختیاری و 9 درصد کرد، مذهب 59 درصد پاسخگویان شیعه، 25 درصد سنی و 16 درصد سایر مذاهب است. هویت ملی 35 درصد سطح بالا، 32 درصد سطح متوسط و 33 درصد سطح پایین است. اندازه اثر کوهن نشان می‌دهد که عوامل سرمایه اجتماعی، ارزشی و هنجاری، هویتی، مصرف رسانه‌ای و نگرشی در شکل‌گیری هویت ملی ایرانیان اثرگذار بوده است.