تحلیل جامعه‌شناختی جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران

این مقاله بر آن است تا بر اساس مجموعه‌ای از مفاهیم جامعه‌شناختی، نهضت ملی شدن نفت را به‌عنوان یک جنبش اجتماعی مورد تحلیل جامعه‌شناختی قرار دهد تا از این طریق ضمن تحلیل این پدیده اجتماعی، الگویی از مطالعه و بررسی دگرگونی‌های اجتماعی را به مخاطب ارایه کند.در این راستا، با بهره‌گیری از روش مطالعه کتابخانه‌ای، به شیوه‌ای تحلیلی- تطبیقی، با رویکردی «وبری» و با تاکید بر دیدگاه‌های گی روشه، ژان می نو، آلن تورن، و سی رایت میلز از یک سو، و رجوع به برخی منابع معتبر و موثق موجود در مورد جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران از سوی دیگر، جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران مورد تحلیل جامعه‌شناختی قرار گرفته است.در این تحلیل، بر اساس چارچوب نظری مشخص گردید که جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران به لحاظ نظری یک جنبش اجتماعی محسوب می‌شود و به‌عنوان بخشی از فرایند استعمارزدایی در شرایط نابسامان سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی نضج گرفته و با رهبری نخبگانی چون دکتر مصدق و آیت‌الله کاشانی، و با حمایت گروه‌های فشار، و با تکیه بر ایدیولوژی مذهبی- ناسیونالیستی، ویژگی‌های هویت، ضدیت، و همگانی بودن را احراز کرده، کارکردهای میانجی‌گری، بالا بردن آگاهی، و فشار را عملی ساخته، و با گذر از مراحل ناآرامی، برانگیختگی، قالب‌ریزی، و نهادی شدن، در 29 اسفند ماه 1329 هـ.ش. به پیروزی رسید.