راهبردهای توسعه صنعت نساجی پیشرفته ایران

هدف و مقدمه: ظهور نسل جدید الیاف و منسوجات پیشرفته و استفاده از فناوری‌های نوین در صنعت نساجی تحولی بزرگ در این صنعت کهن ایجاد نموده است. روند کلی صنعت نساجی در جهان حرکت به سمت تولید محصولاتی با تکنولوژی پیشرفته بوده که پارامترهای طراحی آن‌ها منحصر به زیبایی ظاهری نبوده و بلکه هدف از تولید آن‌ها به دست آوردن محصولاتی با عملکرد ویژه می‌باشد که عموماً تحت عنوان الیاف و منسوجات پیشرفته شناخته می‌شوند. انواع الیاف و منسوجات پیشرفته شامل منسوجات عمرانی، منسوجات کشاورزی، منسوجات صنعتی، منسوجات پزشکی و بهداشتی، منسوجات ورزشی، منسوجات هوشمند، منسوجات نانو، منسوجات نظامی است. این منسوجات امروزه در حوزه‌های مختلف نظیر حمل و نقل، فیلتراسیون، صنایع الکتریکی و الکترونیکی، مخازن ذخیره، مواد کامپوزیتی ضد خوردگی به کار می‌روند.الیاف و منسوجات پیشرفته یک بخش استراتژیک و با اهمیت این صنعت محسوب شده که با توجه به اهمیت بالای آن همواره می‌بایست به‌روزرسانی و توسعه یابد. بی‌شک این مدرن‌سازی بدون داشتن یک برنامه راهبردی مطلوب محقق نخواهد شد. به منظور ارائه یک برنامه راهبردی در حوزه الیاف و منسوجات پیشرفته، در مرحله اول می‌بایست جایگاه فعلی کشور به درستی روشن شود. همچنین باید ابعاد در حال رشد فناوری‌های جدید در حوزه صنعت نساجی روشن شده و سپس نقاط قوت و ضعف و تهدیدات و فرصت‌های پیش روی فنی و اقتصادی مشخص گردد. همچنین می‌بایست نیازهای حال و آینده کشور به صورت دقیق بررسی شده و سپس با در نظر گرفتن امکانات و ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه کشور در این حوزه و با توجه به اسناد بالادستی و نظرات خبرگان، راهبردهای توسعه‌‌ی ‌این صنعت در دهه آینده کشور تعیین و به صورت یک سند راهبردی تدوین گردد. از این رو، در این پژوهش با ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات پیشروی کشور در این حوزه، تلاش می‌شود راهبردهای مناسب جهت توسعه این صنعت مهم تدوین و اولویت‌بندی گردد.روش‌شناسی: از آن جا که هدف اصلی این پژوهش تدوین راهبردهای توسعه صنعت نساجی پیشرفته کشور است، پژوهش حاضر بر مبنای هدف کاربردی و از منظر گردآوری داده‌ها یک پژوهش توصیفی پیمایشی است. همچنین در این پژوهش از روش مصاحبه و تهیه پرسشنامه از متخصصین خبره این صنعت هم از مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی و هم از مراکز وابسته به نیروهای مسلح کشور استفاده شده است. برای تائید پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از نرم‌افزار spss ضریب آلفای کرونباخ برای هر یک از مولفه‌ها محاسبه شد. به منظور تدوین و انتخاب راهبردهای مناسب نیز در ابتدا از دو ماتریس ارزیابی عوامل خارجی و ارزیابی عوامل داخلی برای ارزیابی عوامل راهبردی تاثیرگذار در این حوزه استفاده گردید و سپس با استفاده از روش تجزیه‌و‌تحلیل swot راهبردهای ترکیبی تعیین گردید. در نهایت از روش ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمی به منظور اولویت‌بندی راهبردهای تدوین شده برای صنعت نساجی پیشرفته کشور بهره گرفته شد.یافته‌ها: مطابق نتایج ماتریس ارزیابی عوامل داخلی، مجموع امتیاز ماتریس عوامل داخلی بیشتر از 5/2 است. (58/2) که این موضوع به معنای غلبه نقاط قوت بر نقاط ضعف صنعت می‌باشد. نتایج نشان داد که امتیاز نهایی به دست آمده از ماتریس عوامل خارجی 37/2 بوده که بیان‌گر این مهم است که صنعت مذکور به لحاظ عوامل خارجی با تهدید مواجه است. به عبارت دیگر  صنعت نتوانسته است از عواملی که فرصت‌ها را ایجاد کرده‌اند بهره‌برداری کند و از عواملی که موجب تهدید می‌شود دوری کند.پس از شناسایی و ارزیابی عوامل داخلی و خارجی، این عوامل از ماتریس‌های عوامل  داخلی و خارجی وارد ماتریس swot شده و راهبردهای ترکیبی تعیین گردید. با توجه به امتیاز نهایی حاصل از ماتریس عوامل داخلی که 58/2 و همچنین امتیاز نهایی حاصل از ماتریس عوامل خارجی که 37/2 بوده است وضعیت صنعت مورد بررسی در ناحیه مربوط به استراتژی‌های رقابتی قرار می‌گیرد. این وضعیت ناشی از غلبه نقاط قوت داخلی بر نقاط ضعف و همچنین غلبه تهدیدات بر فرصت‌ها است. نتایج ارزیابی ماتریس qspm نشان داد که راهبرد افزایش تعامل و ارتباط صنایع دفاعی با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی فعال در حوزه صنعت نساجی به منظور رفع نیازهای نیروهای مسلح کشور مهم‌ترین راهبرد توسعه صنعت نساجی پیشرفته کشور در حوزه های امنیتی و دفاعی است.بحث و نتایج: پ برای تدوین راهبردهای مطلوب در حوزه صنعت نساجی پیشرفته کشور ، عوامل موثر بر توسعه آن، نقاط قوت و ضعف این صنعت در حال حاضر و نیز فرصت‌ها و تهدیدات پیشروی آن پشناسایی شد.ند همچنین با استفاده از ارزیابی این عوامل تاثیرگذار و ترکیب بهینه آنها به تعیین راهبردهای تهاجمی، رقابتی، محافظانه کارانه و تدافعی مناسب برای توسعه صنعت مذکور اقدام گردید. نتایج نشان داد که راهبردهای مطلوب برای توسعه صنعت مورد بررسی راهبردهای رقابتی است. راهبردهای قرار گرفته در این ناحیه در مرحله بعد با استفاده از ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمّی اولویت‌بندی گردید. نتایج پژوهش بیانگر این است که راهبردهای افزایش تعامل و ارتباط صنایع دفاعی با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی فعال در حوزه صنعت نساجی و دانش‌بنیان نمودن صنایع نساجی کشور از قوی‌ترین راهبردهای پیش رو برای توسعه صنعت نساجی پیشرفته کشور است. اقدامات مناسب برای دستیابی به این راهبرد می‌تواند شامل شناسایی دانشگاه‌ها و مراکز علمی پیشرو در حوزه الیاف و منسوجات پیشرفته، تشکیل بانک اطلاعاتی اساتید و نخبگان علمی فعال در حوزه صنعت نساجی کشور، تشکیل بانک اطلاعاتی پروژه‌ها، پایان‌نامه‌ها و تحقیقات علمی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور در حوزه صنعت الیاف و نساجی و استفاده از ظرفیت و توانمندی مراکز و نخبگان شناسایی شده به منظور تولید الیاف و منسوجات مورد نیاز نیروهای مسلح کشور در قالب طرح‌های پژوهشی و قراردادهای همکاری باشد.

The Compilation of Strategic Plan for Advanced Textile Industry of Iran

Aim and introduction: The emergence of the new generation of fibers and textiles and the use of modern technologies in the textile industry have created a significant change in this ancient industry. The general trend of the global textile industry is to move towards the production of textile products whose design parameters are not limited to their aesthetics, but the primary purpose is to produce products with special functions. Different types of advanced textiles have been developed, included civil textiles, agricultural textiles, industrial textiles, medical and healthcare textiles, sports textiles, smart textiles, nanotextiles, and military textiles. Today, these advanced textiles used in various fields such as transportation, filtration, electrical and electronic industries, and composite materials. Hence, advanced textiles are a strategic and essential part of the textile industry, which must always be uptodate with the emergence of new threats. This is not possible without having a strategic plan and appropriate strategies. In order to present a strategic plan for advanced fibers and textiles, the current situation of this industry   properly clarified in the first stage, and its strengths, weaknesses, threats, and opportunities identified. Also, the current and future needs of the country should be carefully assessed. Then according to the upstream documents and opinions of experts, the development strategies of this industry in the next decade should be determined. The present study aims to compile a strategic plan for developing the advanced textile industry of the Islamic Republic of Iran. Methodology: The main purpose of the present work is to formulate appropriate strategies for developing Iran’s advanced textile industry. This study is applied research based on the aim and descriptivesurvey research based on the data collection method. The methods of interviewing and questionnaire from academic and industrial centers used, and the Cronbach’s alpha coefficient was calculated using SPSS software to confirm the reliability of the questionnaire. Two external factor evaluation matrices and internal factor evaluation used to evaluate the effective strategic factors. Then the SWOT analysis method used to determine the appropriate combined strategies. Finally, the quantitative strategic planning matrix (QSPM) used to prioritize Iran’s advanced textile industry strategies. Finding: The results indicated that the total score of the internal factors matrix is more than 2.5 (i.e., 2.58), which means that the strengths outweigh the weaknesses. Also, the final score obtained from the external factor evaluation matrix, i.e., 2.37, indicates that this industry is faced with threats in terms of external factors.  In the next step, the internal and external factors entered into the SWOT matrix from external factor evaluation, and internal factor evaluation matrices and combined strategies were determined. The quantitative strategic planning matrix used to prioritize the selected strategies for Iran’s advanced textile industry. The results showed that strategies of enhancing the interaction and relationship of the defense industry with universities and research centers active in the field of the textile industry as well as creating knowledgebased industries are among the strongest strategies for developing the advanced textile industry. Results and Conclusion: This research aims to formulate desirable strategies for developing the advanced textile industry in the Islamic Republic of Iran. For this purpose, this strategic industry considered, and its strengths, weaknesses, opportunities, and threats identified. Then, by evaluating the influential factors and their combination, aggressive, conservative, defensive, and competitive strategies were determined. The results show that the state of the industry in terms of strengths, weaknesses, opportunities, and threats is in the area of competitive strategies. The strategies in this area they prioritized by using a quantitative strategic planning matrix. The results indicated that the enhancing interaction and relationship between the defense industry and universities and research centers active in the textile industry and establishing knowledge of the country’s textile industry are the most robust strategies for developing the advanced textile industry. To achieve this strategy includes identifying leading universities and scientific centers in the field of advanced fibers and textiles, establishing a database of researchers and scientific elites, establishing a database of research projects and dissertations of universities and research centers, and finally using the capability of the identified centers and elites to produce the required advanced fibers and textiles.