چالش‌ها و راهبردهای اجتماعی آثار رواج شایعه وقوع زلزله

لرزه‌ خیزی بالای شهر تهران و اهمیت وقوع زلزله در آن، یکی از دغدغه‌ های اصلی مدیریت شهری در تهران است که توجه و تامل بالایی را می ‌طلبد. به‌ دلیل ماهیت زلزله، ویژگی اهمال کاری و تساهل انسانی و نیز طولانی بودن دوره بازگشت زلزله‌ های شدید در تهران، این مهم مورد غفلت واقع می ‌شود؛ اما به‌ دلیل اهمیت انکارناپذیری که تهران در حفظ تمامیت ارضی، امنیت ملی، راهبردی و اقتصادی در کشور داشته، حکم شاهرگ حیاتی ایران را دارد که هرگونه خسارت و زوال در تهران، به معنای پایان کار ایران است؛ بنابراین، توجه به وضعیت لرزه‌ خیزی و بهره ‌گیری از هر امکانی برای کاهش خطرپذیری و افزایش سطح ایمنی تهران در برابر زلزله، ضروری و مهم می‌ باشد. در مطالعه حاضر که بر اساس پژوهشی میدانی و با استفاده از ابزارهایی نظیر مصاحبه، مشاهده، پرسشنامه و اسناد تهیه شده است، امکان بهره ‌گیری از شایعه در افزایش ضریب ایمنی شهر تهران سنجیده و ضمن بررسی اثرات اجتماعی مثبت و منفی ناشی از رواج شایعه وقوع زلزله در تهران، میزان کارکردهای مثبت آن ارزیابی شد. نتایج این بررسی که به مطالعه موردی رواج شایعه وقوع زلزله در تهران در نیمه آذرماه 1393 پرداخته، مبین آن است که می توان با بهره‌ گیری از ظرفیت این رسانه (شایعه) علاوه بر برجسته‌ سازی موضوع زلزله و یادآوری مداوم آن به شهروندان و مسوولان؛ با مدیریت صحیح و کنترل دامنه آن، در راستای ارتقای فرهنگ ایمنی در برابر زلزله و نیز افزایش آمادگی سازمان ‌ها، نهادها و ارگان ‌های امدادی بهره گرفت.

Challenges and Strategies to Promote Social Effects of the Earthquake Rumors

High seismicity and earthquake occurrence is one of the most important concerns of urban management in Tehran metropolitan. Unfortunately, this is being neglected because of the earthquake nature, human negligence and longtime return period of severe earthquakes in this city. Since Tehran has an important undeniable role in preserving the integrity, national, strategic and economic security in the country, any damage in would mean irreparable damage seen in the country. So, it is strictly necessary to pay enough attention to the seismicity condition of Tehran and make the benefit of all potentialities to decrease risk and increase safety level of the city against earthquake. Considering the abovementioned issues, this paper takes the advantage of rumors in increasing security value of Tehran. It studies social positive and negative effects of spreading rumors about earthquake in Tehran, and also evaluates and assesses its positive performances. The case study was Tehran earthquake rumor in December 2014. The results show that by making the benefit of this media (rumors), we can constantly/repeatedly remind authorities and civilians about earthquakerelated issues, improve safety culture against earthquake and increase the preparedness of rescue organizations, institutions, etc. under an efficient management.