تاثیر تکانه‌های نفتی بر درآمدها و مخارج دولت در ایران (رهیافت پارامتر متغیر زمان)

مطالعه و الگوسازی اثرات تکانه‌های نفتی بر مولفه‌های اقتصادی در کشورها از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به اهمیت تکانه‌های نفتی در اقتصاد ایران، در این تحقیق تلاش شده است اثرات تکانه‌های درآمد نفتی بر اجزای مخارج و درآمد بودجه عمومی دولت مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا، به منظور در نظر گرفتن ناپایداری ساختاری در پارامترها از الگو‌های خودرگرسیون برداری پارامتر متغیر زمان استفاده می‌شود. الگوی مورد استفاده اجازه می‌دهد تا ضرایب در طول زمان متغیر باشند. در این تحقیق از داده‌های فصلی دوره زمانی 01/1369- 04/1397 استفاده شده است. نتایج برآورد الگوهای تحقیق حاکی از تاثیرات کوتاه‌مدت و مثبت تکانه‌های نفتی بر مخارج جاری و مخارج عمرانی است. تاثیر تکانه‌های درآمدهای نفتی بر مخارج عمرانی نسبت به مخارج جاری شدت بیشتر ولی ماندگاری کمتری داشته است. نتایج برآورد الگوی تحقیق نشان دهنده تاثیر منفی تکانه‌های نفتی بر درآمدهای مالیاتی و تاثیر مثبت بر سایر درآمدهای دولت است. نتایج توابع عکس‌العمل نیز نشان می‌دهد که اثرات مذکور ماندگاری کمی داشته و در دوره‌های بعدی معکوس شده و به سرعت از بین می‌روند. همچنین نتایج برآورد الگوها نشان می‌دهد که تاثیر تکانه‌های نفتی بر تورم در طول زمان متغیر بوده و بعد از تکانه درآمدی سال 1384 از منفی به مثبت تغییر یافته است.

the impact of oil shocks on government revenues and expenditures in iran (time-varying parameter approach)

considering the importance of oil shocks in iran’s economy, in this research, an attempt has been made to examine the effects of oil income shocks on the expenditure and income components of the government’s general budget. in this regard, in order to consider structural instability in parameters, time-varying parameter vector autoregressive (tvp-var) models are used. this model allows the estimated coefficients vary over time. in this research, the seasonal data in period of 1990/02-2019/01 be used. the estimation results of the models indicate the positive and short-term effects of oil income shocks on current expenditures and construction expenditures. the estimation of the second model shows the negative impact of oil shocks on tax revenues and the positive impact on other government revenues. the results of reaction functions (irf) also show that the mentioned effects have a short durati on and are reversed in the next periods and disappear quickly. also, the estimation results of the models show that the impact of oil shocks on inflation has varied over time and changed from negative to positive after the income shock of 2005.