تحلیل عوامل موثر بر نابرابری درآمدی در ایران در چارچوب دیدگاه‌های توماس پیکتی: رویکرد خودتوضیح برداری ساختاری

کاهش نابرابری و برقراری عدالت اجتماعی از طریق ایجاد تعادل در توزیع درآمد و ثروت یکی از دغدغه‌های سیاست‌گذاران اقتصادی بوده و در ایران نیز مورد تاکید قانون اساسی قرار گرفته است. در این میان، تبیین ارتباط میان نابرابری و عوامل موثر بر آن از عرصه‌های چالش‌ برانگیز مباحث اقتصادی در دهه‌های اخیر بوده و باوجود تحقیقات گسترده در این زمینه، هنوز هم موضوعات مبهم فراوانی در این خصوص وجود دارد. در این راستا در چند سال اخیر فرضیه‌های جدیدی توسط توماس پیکتی اقتصاددان فرانسوی در زمینه عوامل اصلی گسترش نابرابری ارائه شده است. پیکتی در تحلیل‌های خود عامل اصلی نابرابری را شکاف بین نرخ بازده سرمایه و نرخ رشد اقتصادی (rg) می‌داند. اما علیرغم ارائه توضیحات منطقی سازگار با تغییرات در الگوهای نابرابری، آزمون تجربی برای زنجیره علمینظری خود انجام نداده است. لذا این سوال مطرح می‌شود که فرضیه پیکتی از نظر تجربی چه‌قدر قابل ‌تایید بوده و توانایی توضیح افزایش نابرابری کشورهای مختلف را دارد؟ بدین منظور این پژوهش، با استفاده از الگوی خود توضیح برداری ساختاری (svar) و در طی دوره 13941352 به تحلیل عوامل موثر بر نابرابری درآمدی در ایران در چارچوب دیدگاه‌های توماس پیکتی پرداخته است. نتایج این مطالعه نشان داد که افزایش شکاف (rg) ارتباط مثبت و معنی‌داری با افزایش نابرابری و سهم سرمایه از درآمد ملی در ایران نداشته و شواهد محکمی برای تایید فرضیه پیکتی در ایران وجود ندارد. همانطورکه عجم اغلو ورابینستون (2015)مطرح می‌کننداین نتیجه می‌تواند ناشی از در نظر گرفتن نقش سیستماتیک نهادها وعوامل سیاسی درشکل‌ گیری نابرابری،توسط پیکتی باشد.

Analysis of the Factors Affecting Income Inequality in Iran in the Framework of Thomas Piketty’s Perspective: Structural VAR Approach

Reduction of inequality and social justice by balancing the distribution of income and wealth is one of the concerns of economic policy makers and has been underlined by the constitution law in Iran. In the meantime, the explanation of the relationship between inequality and the factors affecting it has been a challenging area of economic debate in recent decades, and despite extensive research in this area, there are still many ambiguous issues in this regard. In this regard, in recent years, a new hypothesis has been presented by the French economist Thomas Piketty. In his analysis, Piketty’s main factor of inequality is the gap between the rate of return on capital and the economic growth rate (rg). But, despite offering logical explanations consistent with changes in the patterns of inequality, no empirical test has been done for the scientifictheoretical chain. Therefore, the question arises as to how much Piketty’s hypothesis is empirically convincing and capable of explaining the rise of inequality for different countries? For this purpose, this paper, using the Structural Vector Autoregressive pattern (SVAR), analyzes the factors affecting income inequality in Iran within the framework of Thomas Piketty’s perspective during the period of 19732016. The results of this study showed that the increase of gap (rg) has no positive and significant relationship with the increase of inequality and share of capital from national income in Iran and there is no evidence to confirm Piketty’s hypothesis in Iran.