بررسی اثرات عوامل قیمتی و غیرقیمتی بر صادرات غیرنفتی ایران: رویکرد متغیرهای نهان

امروزه توسعه صادرات علاوه بر تامین درآمدهای ارزی، به عنوان یک استراتژی رشد و توسعه اقتصادی مطرح است. بخش اعظم سیاست‌گذاری‌های جوامع در راستای ارتقاء میزان صادرات می‌باشد. در این زمینه کشش‌های صادراتی از جمله ابزارهای سیاستی سودمند برای سیاست‌گذاران اقتصادی می‌باشد. این کشش‌ها علاوه بر عوامل قیمتی از عوامل غیرقیمتی نیز تاثیر می‌پذیرند. عوامل غیرقیمتی منجر به شکل‌گیری روند در تابع صادرات می‌گردند. برآورد و ارزیابی تابع صادرات بدون در نظر گرفتن روند یا مدل‌سازی ناصحیح آن، تورش در برآورد کشش‌ها و انحراف در مسیر سیاست‌گذاری صحیح را در پی خواهد داشت. هدف این پژوهش بررسی تاثیر عوامل غیرقیمتی موثر بر تقاضای صادرات ایران در کنار عوامل قیمتی طی سال‌های 1367 تا 1396می‌باشد. در این پژوهش از مدل تصحیح خطا تک معادله به منظور بررسی همزمان پویایی‌های کوتاه‌مدت و اثرات بلندمدت استفاده شده است. همچنین، بر پایه الگوهای سری زمانی ساختاری جزء روند که بیانگر اثر عوامل غیرقیمتی است، با رویکردی منعطف‌تر نسبت به پژوهش‌های پیشین در تابع صادرات وارد شده است. سپس با استفاده از نرم‌افزار oxmetric و با کمک فیلتر کالمن مقدار روند برای هر سال برآورد و میزان اثر هرکدام از عوامل بر جزء روند با روش حداقل مربعات معمولی ارزیابی گردیده است. نتایج پژوهش حاکی از پایین بودن کشش قیمتی صادرات می‌باشد. همچنین، تاثیر عوامل غیرقیمتی جهانی‌سازی، بهره‌وری کل عوامل تولید، نوآوری، تجارت الکترونیک و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر صادرات غیرنفتی ارزیابی گردید.که نتایج حاکی از معناداری اثر تمام عوامل بر روند ضمنی صادرات و تاثیر منفی آزادسازی اقتصادی، آزادسازی تجاری و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی می‌باشد.

Investigation the Effects of Price and NonPrice Factors on Iran’s NonOil Exports: The Latent Variable Approach

The purpose of this study has been to consider the effects of nonprice factors along with price factors on the demand of Iranian export from 1988 to 2017.In this research, a single error correction model is used to evaluate the shortterm dynamics and longterm effects simultaneously. Moreover, in this study compare to previous researches, a more flexible approach has been included in the export function which is based on the structural time series’ patterns which are the trends that express the effects of nonpricing factors. Then, the OXmetric software and the Kalman filter is utilized to estimate the amount of trend in each year, and the effect of each factor on the trend component is evaluated by the Ordinary Least Square Method. The results indicate that the price elasticity of the export is low. Also, the impact of nonpricing factors such as globalization, total productivity of production factors, innovation, electronic commerce and foreign direct investment on nonoil exports were assessed. The results have shown the significant effect of all factors and the negative impact of economic freedom, openness and foreign direct investment on the implicit process export.