بازشناسی اثر آیین‌های عاشورایی بر شهر ایرانی مطالعه موردی: شهر لاهیجان

آیین اجرای داوطلبانه رفتاری است که به‌شکلی سزاوار به‌منظور تاثیرگذاری نمادین یا مشارکت در زندگی جدی طراحی شده‌ است و طیف وسیعی از فعالیت‌های انسانی در جوامع را شامل می‌شود. آیین با دارا بودن سه ویژگی کلان (1) تکرارپذیری در زمان و مکان مشخص، (2) برخوردار از ماهیتی نمادین و استعاری و (3) کنش و فعالیتی اجتماعی، با سه مولفه اصلی شهر شامل کالبد، معنا و فعالیت در تعامل و ارتباط تنگاتنگ است. در نتیجه آیین را می‌توان پدیده‌ای فضایی و به تبع آن پدیده‌ای شهری دانست. در پژوهش حاضر با استفاده از روشی تحلیلی و پیمایشی و در قالب مطالعه‌ای کیفی به بررسی نحوه تعامل شهر و آیین‌های عاشورایی پرداخته شد. بررسی انجام شده در قالب مدل مفهومی به‌دست ‌آمده حاکی از آن است که از بعد کالبد، آیین‌های جمعی سبب ایجاد عناصر و فضاهایی خاص گردیده و یا به آنها شکل داده‌ است و اجرای آن در سازمان فضایی شهر در گذشته انسجام کالبدی-فضایی شهر را به‌دنبال داشته ‌است. از بعد معنا، آیین‌های جمعی سبب ایجاد فضا‌هایی خاطره‌انگیز، با‌‌معنا و نمادین گردیده و در هویت‌بخشی به فضاها و حس ‌تعلق به آنها اثرگذار بوده است. از بعد فعالیتی، افزایش حضور‌پذیری، آزادی در فعالیت، ایجاد یک قلمرو همگانی و مردمی‌ بودن را می‌توان مهمترین وجوه رفتارهای آیینی در شهر لاهیجان دانست که تقویت محله‌محوری، مشارکت و وحدت ‌جمعی در ایام خاص را موجب می‌گردد.