روش شناخت چند‌دانشی معماری خانه‌های تاریخی ایران نمونه موردی؛ بررسی 87 خانه تاریخی در شش شهر کشور

در این مقاله به چگونگی «روش شناخت معماری» بر اساس تجربه نویسندگان مقاله در بررسی رویکردهای مختلف به شناخت معماری ایران و مطالعه 87 خانه تاریخی (پیش از 1300 هـ.ش) در 6 شهر مختلف‌الاقلیم کشور یعنی رشت، کرمان، کاشان، بوشهر، همدان و شیراز پرداخته می‌شود. در این مقاله نشان داده می‌شود که روش ‌شناخت علاوه بر گرد‌آوردی داده‌ها، شناسایی و انتخاب دانش‌هایی است که پژوهشگر را در گزینش داده‌ها و پردازش آنها هدایت می‌کند. این مقاله نشان می‌دهد که برای شناخت لایه‌های پنهان و پیدای معماری و معماری ایران، به شناختی چند‌دانشی نیاز است. در این مقاله استفاده ترکیبی از سه دانش گونه‌شناسی معماری، انسان‌شناسی معماری و معناشناسی معماری به‌عنوان روش‌ شناخت معماری ایران معرفی می‌شود. استفاده ترکیبی از این سه‌ دانش این امکان را فراهم می‌آورد تا نمودهای فیزیکی معماری، در انواع آن از جمله سقف و کف و دیوار، چگونگی بسط فضاها به یکدیگر، نور، رنگ و... به‌صورت یکپارچه در ارتباطشان با شیوه زندگی (باورها، آیین‌ها، الگوها و عادات رفتاری، فرهنگ استفاده از اشیا ) و همچنین در ارتباط با معناهای آنها در بستر فرهنگ سرزمین برای یک جامعه و در ساحت روان‌شناختی برای هر انسان فهمیده ‌شود. نمونه‌هایی از دستاوردهای شناختی حاصل از به‌کارگیری ترکیبی این سه دانش در مورد 87 خانه تاریخی (ساخته شده پیش از 1300 هـ.ش) ارایه می‌شود.