بررسی اثر دما و سرعت جریان هوا در خشک کن بر میزان و کیفیت اسانس استحصالی از آویشن

گیاهان دارویی اسانس دار نقش مهمی در زندگی انسان دارند و کشت و مصرف آن‌ها در ایران از سابقه‌ی طولانی برخورداراست. ترکیبات فرار موجود در اسانس گیاهان به طور موثری تحت تاثیر روش های فرآوری در گیاهان می باشد. در این پژوهش از خشک کن کابینتی با دمای 30، 45 و 60 درجه‌ی سانتی گراد و سرعت جریان هوای 5/1، 5/2 و 3 متربرثانیه جهت خشک کردن دو نوع آویشن بومی در استان خراسان (thymus transcaspicus ziziphora clinopodiodes, ) استفاده گردید. پس از خشک شدن از هر یک از نمونه ها با استفاده از دستگاه کلونجر ، به روش تقطیر باآب اسانس گیری به عمل آمد و بازده هر کدام بر اساس درصد حجمی و وزنی محاسبه گردید. آزمون آماری مورد استفاده در این پژوهش از نوع فاکتوریل بود که در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار انجام پذیرفت. کیفیت اسانس نیز با استفاده از دستگاه‌هایgc و ms/gc مورد بررسی قرارگرفت. نتایج، نشان دادziziphora clinopodiodes مقــــدار اسانس بیش‌تری داشته و مناسب ترین دما و سرعت هوا برای خشک کردن آویشن و استحصال اسانس، به ترتیب 30 درجه‌ی سانتی گراد و 5 / 1 متر بر ثانیه بودند. سرعت هوا بر مقادیر مواد موثره، تاثیر نداشت. در رقم thymus transcaspicus، با افزایش دما، مقادیر تیمول و کارواکرول افزایش یافتند و در رقم clinopodiodes ziziphora، مقدار ایزومنتون، افزایش ومقدار پولیگان، کاهش و مقادیر پیپریتنون و نیوایزومنتول ثابت و در مورد سایر ترکیبات موثره، روند مشخصی با تغییر دما مشاهده نگردید.