تفسیر تربیتی آیه‌ی استرجاع

در این پژوهش آموزه‌های تربیتی آیه استرجاع (که خود فرازی از آیه 156 سوره بقره است) بررسی شد. مفاد تربیتی این آیه در شش محور اساسی، امکان، اصول، روش، هدف، ابعاد و عوامل تربیت تقسیم گردید. نوشتار حاضر در پی آن است تا با روش توصیفی تحلیلی و تکیه بر تفسیر تربیتی، محورهای پیش‌گفته را از آیه استخراج کرده و به بحث بپردازد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که آیۀ استرجاع امکان تربیت انسان را که لازمۀ اعتراف به توحید و معاد است، تایید می‌کند. در این آیه از روش اعطای بینش، تذکر، تشویق، تلقین به نفس، الگو‌دهی و حب عبودی برای تربیت استفاده شده است. آیۀ استرجاع به برخی از ابعاد تربیت در حیطۀ شناختی، عاطفی و روانی معطوف است که از مهمترین آنها، بعد تربیت عقلانی، اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی قابل ذکر است. اهداف تربیتی استفاده‌شده از این آیه عبارت‌اند از، صبرپیشگی در مواجه با ناملایمات، اقرار به مملوک بودن انسان و همچنین نیل به این معرفت که دارایی‌های ظاهری انسان نیز امانت الهی است. افزون بر آنچه ذکر شد، اصول تربیتی نیز از این آیه فهمیده می‌شود؛ اصولی مانند، خدامحوری و رعایت جانب خدا، عقل‌مداری و معاوضۀ متناهی با نامتناهی. برخی از عوامل اثرگذار تربیتی که از آیه می‌توان فهمید عبارت‌اند از: اراده خداوند متعال، ابتلا و امتحان و الگوهای تربیت. نتیجه این پژوهش در حوزه مطالعات تفسیری، به‌ویژه روش‌شناسی تفسیر، قابل استفاده است، همچنان که در علوم تربیتی نیز کارآیی دارد.

educational interpretation of the verse of istirja’ (sura al-baqarah, 2:156)

this research investigates the educational teachings embedded in the verse of istirja’, specifically verse 156 of surah al-baqarah. the educational implications derived from this verse are organized into six essential dimensions: possibilities, principles, methodologies, objectives, dimensions, and factors influencing education. the objective of this paper is to extract and analyze these dimensions through a descriptive-analytical lens, emphasizing educational interpretation. the results reveal that the verse of istirja’ underscores the potential for human education, which is essential for recognizing monotheism and the concept of resurrection. the verse utilizes various methods, including the provision of insight, reminders, encouragement, self-suggestion, modeling, and nurturing a love for servitude within the educational framework. it encompasses multiple dimensions of education across cognitive, emotional, and psychological aspects, particularly emphasizing rational, belief-based, ethical, and social education. the educational objectives identified from this verse include cultivating patience in adversity, recognizing human servitude, and understanding that material possessions are divine trusts. additionally, the verse articulates several educational principles, such as a focus on god, adherence to divine guidance, rational thought, and the exchange of the finite for the infinite. influential factors in education inferred from the verse include the will of the almighty, trials and tribulations, and the presence of educational role models. the findings of this study are significant for interpretative research, particularly regarding methodological approaches to interpretation and their implications for educational sciences.