مدل مفهومی اضطراب مالی از منظر قرآن کریم

این پژوهش با هدف ارائۀ مدل مفهومی اضطراب مالی براساس قرآن‌‌کریم و بررسی میزان روایی آن انجام شده است. برای این‌‌ منظور، ابتدا با دو راهبرد «جستجوی واژگانی» و «متن‌‌خوانی باز» و دستیابی به 33 واژه مرتبط، 55 گزاره دینی با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند براساس اصل اشباع در آیات قرآن جمع‌آوری شد و با به‌‌کارگیری روش تحلیل ‌‌کیفی محتوای متون دینی (شجاعی، «روش تحلیل‌ کیفی محتوای متون دینی: مبانی نظری و مراحل اجرا»،  1399) مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های حاصل از پژوهش نشان داد سازه اضطراب‌‌ مالی در آیات قرآن دارای پنج دسته نشانه (اجتناب از موقعیت‌‌های پرداخت مالی، ترس در مورد آینده مالی، برانگیختگی و آشفتگی مداوم مالی، ترس‌‌های نامعقول مالی و احساس عدم‌‌ رضایت مالی) و 6 دسته مولفه‌های علّی (ویژگی‌‌های شخصیتی زمینه‌‌ساز، بدبینی نسبت به آینده، نگرانی از قرارگرفتن در شرایط تنیدگی‌‌زای مالی، خطاهای شناختی، ضعف باورهای‌‌دینی و وسوسه شیطان) و 3 دسته مولفه‌‌های پیامدی (پیامدهای عاطفی هیجانی، پیامدهای رفتاری خانوادگی و اجتماعی و آسیب‌‌های اجتماعی اقتصادی) است. سپس برای حصول اطمینان از مطابقت آن‌ها با محتوای آیات قرآن و همچنین کاربرد آن در حوزه روان‌شناسی، اعتبار یافته‌ها براساس نظر متخصصان (8 کارشناس) با محاسبۀ شاخص روایی محتوا (cvi) و نسبت روایی محتوا (cvr) مورد بررسی قرار گرفت و سرانجام مدل مفهومی اضطراب مالی در قالب یک طرحواره کلی ترسیم شد. یافته‌های این پژوهش، بستر مناسبی برای تدوین پرسش‌نامه سازۀ اضطراب مالی و طراحی مداخلۀ درمانی و بسته آموزشی آن فراهم کرده است.

a conceptual model of financial anxiety from the perspective of the holy quran

this study seeks to develop a conceptual framework for financial anxiety grounded in the teachings of the holy quran and to evaluate its validity. to accomplish this, an initial investigation was carried out employing two methodologies: lexical search and open text reading. this process led to the identification of 33 pertinent terms and the collection of 55 religious propositions through purposive sampling, adhering to the principle of saturation found within the quranic verses. the data were analyzed using qualitative content analysis techniques (shojaei, qualitative content analysis of religious texts: theoretical foundations and implementation stages, 1399 sh (2020 ce)). the analysis revealed that the concept of financial anxiety in the quran encompasses five categories of indicators (avoidance of financial obligations, anxiety about future finances, persistent financial distress, irrational financial fears, and feelings of financial dissatisfaction) and six categories of causal factors (personality traits, pessimism about the future, anxiety over financial stress, cognitive distortions, weak religious convictions, and the influence of satan). furthermore, three categories of resultant components were identified (emotional and psychological effects, familial and social behavioral impacts, and socio-economic repercussions). to ensure the findings align with quranic content and their relevance in psychological contexts, the validity was evaluated through expert assessments (8 specialists) utilizing the content validity index (cvi) and content validity ratio (cvr). ultimately, a conceptual model of financial anxiety was articulated within a broader framework. the outcomes of this research lay a solid groundwork for the creation of a questionnaire on financial anxiety and the development of therapeutic interventions and educational packages.