معناشناسی آلام در قرآن کریم با تحلیل مضمون و با رویکرد اخلاقی

اَلَم و درد، یکی از واژه‌ها و مفاهیم چالشی بین اندیشمندان عرصه‌های مختلف بوده، درعین‌حال معانی مختلفی برای آن ارائه شده است. با توجه به اینکه معنای دقیق الم، پیش ‌فرض درخور توجهی برای مباحث اخلاقی است، این پژوهش درصدد بوده تا با روش تحلیل مضمون به معناشناسی آلام در قرآن کریم بپردازد و چون واژۀ مدنظر وجهه‌ای اخلاقی دارد، معناشناسی قرآنی آن با رویکرد اخلاقی بوده است. در مفهوم‌شناسی الم ابتدا مشتقات آن نظیر الیم، واژه‌های مشابه مثل مرض، عنت، کبد، ضنک، حزن، صدع و شقّ، واژه‌های مقابل نظیر سرور، لذت، بهجت و روح و ریحان، و واژه‌های همنشین نظیر عذاب، عقاب، زجر، و شدید در قرآن جمع‌آوری شده و در مرحله دوم بر محور الم تحلیل مضمون شده‌اند و کدهایی بر محورهای ماهیت درد، انواع، مراتب، لوازم، عوامل و غایت آن به دست آمد. درنهایت در مرحلۀ سوم نتایج ذیل پیرامون معناشناسی آلام در قرآن استخراج گردید که درد، امری وجودی، عارضه‌ای مربوط به جسم و برخلاف رنج بوده و دو نوع دنیوی و اخروی دارد که دردهای دنیوی، وسیلۀ ابتلا و رشدند و دردهای اخروی، شر و عذاب هستند.

the semantics of pain in the holy quran: a thematic analysis with an ethical approach

the concept of pain, referred to as alam, has generated extensive discourse among scholars from diverse disciplines, leading to a multitude of interpretations. the specific understanding of alam is crucial for ethical deliberations; therefore, this research seeks to analyze the semantics of pain as presented in the holy quran through thematic analysis. given the ethical implications associated with the term, the quranic semantics will be examined from an ethical standpoint. in exploring alam, various derivatives such as aleem, along with related terms like marad (illness), anat (distress / fornication), kabad (anguish / travail), dhnak (hardship/ wretched), huzn (sorrow), sad’’ (headache / furrow), and shaqq (splitting/ straining) were compiled. antonyms such as surur (joy), lazat (pleasure), bahjat (delight), rawh (ease/ rest), and rayhan (fragrance / abundance) were also included. furthermore, terms that co-occur with alam, including azab (punishment), iqab (retribution), zajr (scourge), and shadid (intense), were identified within the quranic text. the second phase involved conducting thematic analysis centered on alam, which facilitated the extraction of codes pertaining to its nature, types, degrees, implications, causes, and ultimate purpose. the final phase yielded several insights regarding the semantics of pain in the quran: pain is characterized as an existential phenomenon, a bodily condition that is distinct from suffering; it manifests in both worldly and otherworldly forms, where worldly pain acts as a means of trial and personal development, while otherworldly pain is associated with evil and torment.