کارکردهای شبکۀ خویشاوندی در تحکیم خانواده در اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای (دام‌ ظله)

خانواده و خویشاوندی از آغاز پیدایش انسان تاکنون، مهم ‌ترین و اساسی ‌ترین رکن جامعه انسانی است. نظریه‌هایی که کارکردها و نقش‌های مختلف نظام خویشاوندی را تبیین کردند، می‌توان به دو دسته طبقه‌بندی کرد: برخی از نظریه‌ها به‌عنوان کاهندۀ کارکردهای خویشاوندی در جهان حاضر هستند؛ اما تعدادی از صاحب‌نظران همچون مقام معظم رهبری معتقدند که نظام خویشاوندی در جهان معاصر از عملکرد مهمی برخوردار است. در اسلام به‌جای «ارتباط خویشاوندی»، «صلۀ رحم» به‌کاررفته و استمرار روابط خویشاوندی به‌عنوان یک ارزش به‌شدت موردتوجه قرار گرفته است. روابط خویشاوندی آثار بسیاری در زندگی انسان در دنیا و همچنین زندگی پس از مرگ دارد که در متون دینی به آن اشاره‌ شده است. هدف این پژوهش، بررسی نقش‌های شبکۀ خویشاوندی بر تحکیم خانواده در اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای است. روش تحقیق از نوع پیمایشی و ابزار اصلی گردآوری داده‌ها، پرسشنامه بود؛ اما درعین‌حال از مطالعات کتابخانه‌ای نیز سود جسته است. جامعه آماری تحقیق، سرپرستان خانواده‌ها در مناطق مختلف شهر تهران (برای احصای وضعیت موجود کارکردهای شبکۀ خویشاوندی) است. جهت ارزیابی نقش‌های متعدد شبکۀ خویشاوندی، متغیرهای ده‌گانۀ تحقیق شامل: 1- «حمایت‌های مالی و اقتصادی»، 2- «انجام کار خانگی»، 3- «مراقبت و نگهداری»، 4- «ازدواج» و «زادوولد»، 5- «کنترل اجتماعی»، 6-«مشارکت در وقایع مهم زندگی»، 7- «نحوۀ گذران اوقات فراغت»، 8- «حمایت عاطفی»، 9-«جامعه‌پذیر کردن»، 10- «افزایش مشارکت سیاسی» استخراج شده است. ابتدا وضعیت موجود کارکردهای شبکۀ خویشاوندی در شهر تهران احصاء، و سپس با مقایسۀ کارکردهای خویشاوندی در اندیشه‌های قرآنی مقام معظم رهبری، فاصله و شکاف بین وضع موجود و وضع مطلوب سنجیده شد. نتایج تحقیق نشان داد نظام خویشاوندی همچنان دارای کارکردها و نقش‌های گوناگونی است؛ اما شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تغییراتی را در این نقش‌ها به وجود آورده است. مناسبات خانوادگی و خویشاوندی باید بیشتر بر موازین و آموزه‌های اسلامی و قرآنی استوار باشد تا فرصت‌های پیوندهای خویشاوندی در تحکیم خانواده‌ها مورد بهره‌گیری قرار گیرد.

a analysis of the functions of kinship network in strengthening family in the thoughts of imam khamenei (may his life be prolonged) from the perspective of the quran

family and kinship have been the most important and fundamental pillars of human society since the beginning of human existence. the theories that have elucidated the various functions and roles of the kinship system can be categorized into two groups: some theories consider the functions of kinship networks to be diminishing in the contemporary world, while others, such as the esteemed leader’s perspective, believe that the kinship system still plays a significant role. in islam, instead of kinship relations, the term silat al-rahm (maintaining ties of kinship) is used, and the continuity of kinship relationships is highly valued as a fundamental principle. kinship relationships have numerous effects on human life in this world and even in the afterlife, as mentioned in religious texts. the aim of this research is to examine the roles of the kinship network in strengthening the family in the thoughts of imam khamenei from the perspective of the quran. the research method is survey-based, and the primary data collection tool is a questionnaire, supplemented by library studies. the statistical population of the research includes heads of families in different areas of tehran to assess the current status of the functions of the kinship network. to evaluate the various roles of the kinship network, ten research variables have been identified: 1) financial and economic support, 2) household chores, 3) caregiving, 4) marriage and childbirth, 5) social control, 6) participation in important life events, 7) leisure activities, 8) emotional support, 9) community acceptance, and 10) increased political participation. initially, the current status of the functions of the kinship network in tehran was assessed, and then the gap between the current situation and the desired situation based on the quranic perspective of the esteemed leader was evaluated. the research results indicate that the kinship system still has various functions and roles, but social, cultural, and economic conditions have brought about changes in these roles. family and kinship relationships should be more aligned with islamic and quranic teachings to make the most of the opportunities for strengthening families through kinship ties.