اعتبارسنجی علوم انسانی قرآن ‌بنیان از دیدگاه علامه مصباح یزدی

علوم انسانی مجموعه دانش ‌هایی است که به شناخت انسان و توصیف، تبیین و تفسیر پدیده‌های فردی و اجتماعی، جهت‌‌بخشی به افعال و انفعالات انسانی می‌پردازند. این علوم نقش شایان‌توجهی در سرنوشت فردی و اجتماعی انسان‌ها دارد. چون نسخه موجود از آن بر اساس مبانی غیرالهی شکل گرفته است، در رساندن انسان به سعادت، به‌ویژه در جوامع اسلامی کم‌توفیق بوده است، ازاین‌رو تولید علوم انسانی اسلامی به‌ویژه علوم انسانی قرآن‌بنیان، ضرورت می‌یابد. از شمار مسائل شایان تحقیق در این باب، اعتبار آن است. بررسی دیدگاه شخصیت‌های برجسته و موثر در این باب به پیشرفت این حوزه مطالعاتی و حل مسائل آن کمک می‌کند. علامه مصباح‌یزدی (ره) در طول چهار دهه به تبیین مبانی علوم انسانی اسلامی و ارائه الگوی علمی برای تولید این علوم پرداخته است؛ ازاین‌رو ما این مسئله را از دیدگاه ایشان، به هدف هموارکردن راه تولید علوم انسانی اسلامی، به روش توصیفی تحلیلی بررسی می‌کنیم. حاصل تحقیق آن است که در دیدگاه ایشان قرآن کریم از ظرفیت لازم برای تولید علوم انسانی معتبر برخوردار است؛ زیرا وحی و منبع معرفتی معتبر، شناختار، واقع‌نما، هماهنگ در درون، جهانی و جاودانه است و معرفت‌های استنباط‌شده از قرآن در باب علوم علوم انسانی معتبر است. درنتیجه با روش درست نظریه‌پردازی قرآنی می‌توان در راستای استکمال جوامع انسانی، بنای مستحکمی از علوم انسانی بر اساس قرآن پایه‌گذاری کرد.

ayatollah mesbah-yazdi’s critique on the foundations of quran-based humanities

humanities compass a set of sceinces aimed at understanding human beings and describing, explaining, and interpreting individual and social phenomena to guide human actions and interactions. these sciences play a significant role in the destiny of individuals and societies. however, the current version of humanities, based on non-divine foundations, has been inadequate in leading humans towards happiness, especially in underperforming islamic societies. therefore, there is a necessity for the production of islamic humanities, especially quran-based humanities. one of the significant issues worth investigating in this regard is the credibility of these sciences. examining the viewpoints of prominent figures in this field contributes to the advancement of this area of study and the resolution of its issues. ayatollah mesbah-yazdi (may his soul rest in peace) has devoted four decades to elucidating the foundations of islamic humanities and presenting a scientific model for their production. hence, we analyze this matter from his perspective using a descriptive-analytical method to facilitate the pathway for the production of islamic humanities. the research findings indicate that, in his viewpoint, the holy quran possesses the necessary potential for the production of credible humanities. this is because the quran, as a divine revelation and a valid source of knowledge, is comprehensive, realistic, internally consistent, universal, and eternal. therefore, the science derived from the quran in the realm of humanities is considered valid. consequently, with the proper method of quranic theorization, a solid foundation of humanities based on the quran can be established to complement human societies.