تحلیل مفهوم آنومی در قرآن با تاکید بر سوره مبارکه بقره

آنومی ازجمله مفاهیم کلان در آسیب‌های اجتماعی است که یکی از علل مهم شکل‌گیری این آسیب‌ها را تبیین می‌کند. آنومی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن، فرد قطعیت‌های گذشته را ازبین‌رفته می‌یابد و وجدان جمعی توانایی پشتیبانی و راهنمایی اخلاقی او را از دست می‌دهد. شناخت عوامل آسیب‌های اجتماعی، نقش مهمی در پیشگیری و درمان آنها دارد. سئوالی که وجود دارد این است که آیا قرآن – به‌عنوان مهم‌ترین منبع معرفتی مسلمانان - به مفهوم آنومی در جامعه اسلامی توجه داشته است. هدف این تحقیق، آشکارکردن توجه قرآن به مفهوم آنومی است. آشکارکردن توجه قرآن به این مفهوم، مقدمه بحث از راهکارهای قرآن برای مقابله با این وضعیت است. روش تحقیق، تحلیل محتوای کیفی با رویکرد ترکیبی است. یافته‌ها نشان می‌دهد که عواملی که منجر به وضعیت آنومی در ابتدای حکومت اسلامی در مدینه شده‌اند عبارتند از: مرجعیت علمی اهل کتاب، القائات اهل کتاب، تغییر قبله و نومسلمانی. ازجمله آثار آنومی که در قرآن بازتاب یافته‌اند، عبارتند از: ضعیف‌شدن اعتبار باورها، ارزش‌ها، هنجارهای اسلامی، شکل‌گیری دلبستگی‌ها و آگاهی‌های دوگانه، سرگردانی افراد در انتخاب نظام‌های اعتقادی و ارزشی موجود و متزلزل‌شدن آنان در عمل‌کردن یا پایبندماندن به باورها، ارزش‌ها و هنجارهای اسلامی.

analysis of the concept of anomie in the quran with emphasis on surah al-baqarah

anomie is among the macro concepts within social maladies, explaining one of the key factors contributing to the emergence of such issues. anomie refers to a state where an individual loses the certainties of the past and collective conscience loses its ability to support and morally guide them. understanding the factors behind social maladies plays a pivotal role in their prevention and remedy. the question arises whether the quran, as the most important source of knowledge for muslims, has paid attention to the concept of anomie within islamic society. this research aims to elucidate the quran’s attention to the concept of anomie. revealing the quran’s attention to this concept serves as a prelude to discussing the quran’s strategies to counter this state. the research methodology employs qualitative content analysis with a combined approach. findings indicate that the factors leading to a state of anomie at the inception of the islamic governance in medina include: the scholarly authority of the people of the book, their influences, the shift of the qiblah, and the emergence of new converts to islam. among the manifestations of anomie reflected in the quran are: the weakening of the credibility of beliefs, values, and islamic norms, the formation of dual loyalties and awareness, individuals’ confusion in choosing existing religious and moral systems, and their wavering commitment to islamic beliefs, values, and norms.