«نگرش ایمانی» در قرآن کریم؛ رهیافت نظریه ناهماهنگی شناختی در روان‌شناسی اجتماعی

«ایمان» و «نگرش» به ترتیب از مهم‌ترین مفاهیم در آموزه‌های دینی و روان‌شناسی اجتماعی هستند. برایند پیوند میان حوزه موضوعی نگرش در روان‌شناسی اجتماعی و مطالعات قرآنی در حوزه ایمان، اصطلاح «نگرش ایمانی» را می‌سازد؛ نگرشی که با رویکردی قرآنی و مبتنی بر نظریه‌های تکوین نگرش‌ در روان‌شناسی، نسبت به متعلقات ایمان شکل می‌گیرد. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی، مبتنی بر نظریه ناهماهنگی شناختی که یکی از مهم‌ترین الگوهای شناخته‌شده در روان‌شناسی اجتماعی برای تکوین و تغییر نگرش‌ها است،‌ مفهوم نگرش ایمانی و مولفه‌های موثر بر تکوین آن را از خلال آیات الهی مورد بازخوانی قرار داده و با پایبندی به لوازم یک مطالعه میان‌رشته‌ای، این مولفه‌ها را استخراج می‌کند. بر اساس یافته‌های این پژوهش، قرآن با معرفی عواملی چون «تحدی پیامبران»، «توجه به لوازم اعتقادات»، «تاکید بر عزت و کرامت انسان مومن» و نیز موانعی همچون «پذیرش گزینشی محتوای دین»، «استخفاف گناه و عواقب آن» و «پیروی از ظن و گمان» از رهگذر نظریه ناهماهنگی شناختی، تقویت نگرش ایمانی انسان‌ها را پیجویی می‌کند.

“faithful attitude” in the holy quran; the approach of cognitive dissonance theory in social psychology

faith” and “attitude” are the most important concepts in religious teachings and social psychology, respectively. the result of the connection between the subject area of attitude in social psychology and quranic studies in the field of faith makes the term “faithful attitude”; an attitude that is formed with a quranic approach and based on the theories of attitude formation in psychology, towards the belongings of faith. using the descriptive-analytical method, based on the theory of cognitive dissonance, which is one of the most important patterns known in social psychology for the formation and change of attitudes, the concept of faith attitude and the factors affecting its formation have been reviewed through divine verses. and by adhering to the tools of an interdisciplinary study, it extracts these components. based on the findings of this research, the quran introduces factors such as “challenging of the prophets”, “paying attention to the essentials of beliefs”, “emphasis on the honor and dignity of the believer” as well as obstacles such as “selective acceptance of the content of religion”, “scorning sin and its consequences”, and “following suspicion” through the theory of cognitive dissonance seeks to strengthen people’s faith attitude.