الگوی تعریف «تفسیر تربیتی»

تفسیر تربیتی یکی از انواع تفسیر علمی است که پژوهشگران و اندیشمندان علوم قرآن و تفسیر، در دهه‌های اخیر بسیار به آن توجه کرده و در بخش‌ها و موضوعات گوناگون آن به تحقیق، بحث و نظر پرداخته‌اند. یکی از این بخش‌ها وموضوعات، تعریف تفسیر تربیتی است که تاکنون برخی محققان به تلاش در این زمینه پرداخته‌اند و هریک بر اساس برداشت خود از واژه «تربیت»، تعریف خاصی از آن ارائه داده‌اند که این تعاریف می‌توانند معنا، موضوع، قلمرو و وظایف متفاوتی برای تفسیر تربیتی ترسیم کنند؛ اما از یک‌سو به دلیل مغایرت با یکدیگر و از سوی دیگر به دلیل عدم انطباق کامل با ضوابط منطقی و راهبردی تعریف، نقد پذیر بوده و نواقص متعددی در بر دارند. اصلاح این نواقص نیازمند ترسیم ضوابط صحیح در جهت تعریف تفسیر تربیتی است. مقاله حاضر با هدف رفع نواقص تعاریف گذشته و دستیابی به یک چارچوب جامع‌تر و صحیح‌تر برای تعریف تفسیر تربیتی، با بهره‌گیری از ضوابط منطقی تعریف و روش تحلیل مفهومی، الگویی برای تعریف تفسیر تربیتی ارائه می‌دهد که نسبت به تعاریف گذشته کارآمدتر بوده و بتواند پایه‌ای برای تبیین و ترسیم ساختار و ماهیت و هندسه تفسیر تربیتی باشد. در این راستا به این نتیجه دست می‌یابد که تعریف صحیح اصطلاح «تفسیر تربیتی» بر درک و تحلیل صحیح واژه «تربیت» در این اصطلاح استوار است که با حذف معنای عام از دایره شمول آن و تعریف آن به «دانش تخصصی تربیت» می‌تواند موضوع، قلمرو، هدف و وظایف اصلی تفسیر تربیتی را به درستی روشن کند.

the model definition of “educational interpretation”

educational exegesis is one of the types of scientific exegesis that researchers and thinkers of quranic sciences and exegesis have paid much attention to in recent decades and have researched, discussed and commented on its various sections and topics. one of these sections and topics is the definition of educational interpretation, which some researchers have tried so far in this field, and each of them has given a special definition of it based on their understanding of the word “education”. these definitions can draw meaning, topic, domain and different tasks for educational interpretation. but on the one hand, due to their contradictions and on the other hand, due to the lack of complete compliance with the logical and strategic criteria of the definition, they are open to criticism and have many shortcomings. correcting these deficiencies requires drawing correct criteria for defining educational interpretation. to eliminate the shortcomings of past definitions and achieve a more comprehensive and correct framework for defining educational interpretation, the present article presents a model for defining educational interpretation by using the logical criteria of definition and the method of conceptual analysis. according to previous definitions, it is more efficient and can be a basis for explaining and drawing the structure, nature and geometry of educational interpretation. in this regard, it concludes that the correct definition of the term “educational interpretation” is based on the correct understanding and analysis of the word “education” (“tarbiyat”) in this term, which by removing the general meaning from its scope and defining it as “specialized science of education” can correctly clarify the subject, scope, purpose and main tasks of educational interpretation