بررسی مبانی معرفت‌شناسی «فرهنگ مطلوب» و تبیین کارکردهای آن از نگاه قرآن

بهبود وضعیت فرهنگی جهان در گرو ایجاد فرهنگ مطلوب قرآنی است. ایجاد فرهنگ مطلوب، لازمه هرگونه برنامه تحول‌آفرین برای رشد بشر است. نیل به چنین فرهنگی نیازمند مبانی مختلفی ازجمله مبنای معرفت‌شناسی است. یافته‌های این تحقیق که به شیوه توصیفی تحلیلی و جمع‌آوری کتابخانه‌ای داده‌ها صورت پذیرفته است، درباره مبانی معرفت‌شناسی فرهنگ مطلوب حاکی از موارد ذیل است: سفارش قرآن به تدبر و معرفت افزایی؛ دعوت به شناخت خود و جهان که بیانگر امکان شناخت است؛ بخش زیادی از معرفت‌های انسان با سعی و تلاش کسب می‌شود و برخی از آنها از ابتدای خلقت به‌صورت فطری همراه وی هست، به‌گونه‌ای که نمی‌توان این معرفت‌های فطری را باطل ساخته و مسیری غیر از فطرت را برگزید؛ قرآن هم بر معرفت‌های اکتسابی به‌وسیله علم حصولی و هم به معرفت‌های حاصل از علم حضوری تاکید کرده است. قرآن برای نیل به فرهنگ مطلوب، به در اختیار بودن منابع و ابزار شناخت برای بشر تاکید کرده است. از منظر قرآن، تنها منبع اساسی معرفت برای دست‌یابی به فرهنگ مطلوب، وحی است که خطاناپذیر است و برای کشف و شناخت آن می‌توان از منابع و ابزارهای دیگر همچون ادراک عقلی، حواس، فطرت، کشف و شهود و تاریخ بهره گرفت. از دیگر مبانی معرفت‌شناسی فرهنگ مطلوب در قرآن، پیوند میان معرفت‌های نظری (هست و نیست‌ها) و معرفت‌های عملی (ارزش­ها، بایدها و نبایدها) است که معرفت نظری، پایه گرایش‌های عملی را شکل می دهند

Investigating the Epistemological Foundations of “Desired Culture” and Explaining Its Functions from the Perspective of the Quran

The improvement of the cultural situation of the world depends on the creation of a desirable Quranic culture. Creating the desired culture is a requirement of any transformative program for human development. Achieving such a culture requires various foundations, including the basis of epistemology. The findings of this research, which was carried out in a descriptiveanalytical and library data collection method, indicate the following points about the foundations of the epistemology of the desired culture: the Quran’s recommendation to think and increase knowledge; An invitation to know oneself and the world, which expresses the possibility of knowing; A large part of human knowledge is acquired through effort and some of them are with him innately from the beginning of creation, in such a way that it is not possible to invalidate these innate knowledge and choose a path other than innate; The Quran has emphasized both the knowledge acquired through knowledgebyconcept and the knowledge obtained through knowledgebypresence. To achieve the desired culture, the Quran has emphasized the availability of resources and means of knowledge for mankind. From the Quran’s viewpoint, the only basic source of knowledge to achieve the desired culture is a revelation, which is infallible and to discover and understand it, other sources and tools can be used, such as intellectual perception, senses, innate, discovery and intuition, and history. Another basis of the epistemology of the desired culture in the Quran is the link between theoretical knowledge (existents and nonexistents) and practical knowledge (values, the oughts and notoughts), as theoretical knowledge establishes the basis of practical tendencies