بازشناسی نظریه حساب احتمالات در هندسه استقرایی قرآن کریم بر پایه اندیشه شهید صدر

از عرفی‌ترین روش‌ها در نظام معرفتی انسان، استقرا است. استقراء با نگره بررسی جزئیات و رسیدن به حکم کلی که در جزئیات یافت شده است؛ یعنی از سیر جزئی به کلی، به‌عنوان روشی علمی و تجربی در علوم طبیعی و تجربی به کار گرفته شده است. قرآن کریم در تبیین معارف توحیدی در کنار استدلال‌های برهانی و جدلی از روش استقراء در اثبات توحید ربوبی، معاد و الهی بودن قرآن کریم، استفاده نموده است. خدای متعال نیز از این روش آسان فهم در کنار دیگر روش‌ها برای ایجاد معرفت در مخاطب استفاده کرده است. شهید صدر از برجسته‌ترین متفکران اسلامی است که توانست با طرح نظریه جدیدی به نام «دیدگاه ذاتی»، یقینی بودن استقرا و صحت نتیجه در آن را به اثبات برساند. ایشان با استمداد از علم اجمالی در اصول فقه و حساب احتمالات، توانست روش استقرایی را تحلیل کند. نوشتار پیش رو با روش توصیفی تحلیلی به بررسی این روش نوپدید در حوزه مبانی استقراهای قرآنی پرداخته است و با استفاده از مدل استقرایی شهید صدر توانست، استقرای مورد استفاده در هستی الهی را موجه و یقین آور ارزیابی نماید.

An Analysis of the Theory of Probability Calculus in the Inductive Geometry of the Holy Quran Based on the Shahid Sadr’s Thought

One of the most popular methods in the human epistemology is induction. Induction means a view to examining the particulars and reaching the general judgment found in the particulars; that is, it has been used from particulars to general, as a scientific and experimental method in natural and experimental sciences. The Holy Quran has used the method of induction in explaining the monotheistic teachings along with the argumentative and polemical arguments in proving the rububi (providing) monotheism of God, the resurrection and the divinity of the source of the Holy Quran. The Almighty God has used this easytounderstand method along with other methods to create knowledge in the audience. Shahid Sadr is one of the most prominent Islamic thinkers who could prove the certainty of induction and the correctness of the result by proposing a new theory called “intrinsic view”. He could analyze the inductive method with the help of ijmali (summaryfashioned) knowledge in the science of the principles of jurisprudence and probability calculation. The present article studies this new method in the field of principles of Quranic inductions with a descriptiveanalytical method and by using the inductive model of Shahid Sadr, evaluates the induction used in the divine existence as justified and certain argument