الگوی شکل گیری ناامیدی با رویکرد اسلامی _ روانشناختی

ناامیدی یکی از مشکلات رایج انسان در برخورد با وقایع زندگی است که علوم اسلامیروانشناختی خواهد توانست در پاسخ به این چالش، راهبردهایی موثر فراهم نماید. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مفهومی عوامل شکل‌گیری ناامیدی با رویکرد اسلامی روان‌شناختی انجام شده است. روش به کاررفته در این پژوهش، فراترکیب بود. برای این منظور حدود 200 مقاله و پایان‌نامه بررسی و سرانجام 25 اثر پژوهشی که بر اساس استانداردهای تعیین‌شده، بیشترین امتیاز را گرفته بودند به‌عنوان نمونه مورد تحلیل قرار گرفتند. تحلیل‌ها، تا به اشباع رسیدن یافته‌ها، ادامه پیدا کرد و برای جمع‌آوری داده‌ها از فیش فراترکیب به روش کدگذاری باز و محوری و به‌صورت استقرایی استفاده گردیده است؛ نتایج نشان داد، الگوی شکل‌گیری ناامیدی دارای 7 بعد نگرشی، روان‌شناختی، هیجانی، فردی، اجتماعی، اعتقادی و مادی است که بعد نگرشی از 6 مولفه (خطای شناختی، خودکم‌بینی، عدم آگاهی به خویشتن، ادراک نادرست، عدم بینش به خدا، افکار نادرست)، بعد مادی 3 مولفه (دنیاگرایی، مشکلات اقتصادی، آرزوهای دست‌نیافتنی)، بعد اجتماعی 3 مولفه (تضییع حقوق افراد، افزایش سطح انتظارات، کتمان وقایع صحیح)، بعد اعتقادی 2 مولفه (عدم معرفت نسبت به خدا، ضعف ایمان)، بعد فردی از 6 مولفه (خودکم‌بینی، ایستایی حرکت، ناتوانی در مدیریت خود، عدم تامین معنوی و روانی، بی‌هدفی و سردرگمی، عوامل جسمانی)، بعد روانی از 10 مولفه (افسردگی، ویژگی شخصیتی، کم‌ظرفیتی روح، آستانه عمل پایین در برابر موانع و ناکامی‌ها، بدگمانی، بی‌کفایتی، حسادت آمیزی، رویدادهای استرس‌زا، بلندپروازی، تعیین‌کننده‌های محیطی)، بعد عوامل هیجانی از 5 مولفه (هیجان خواهی، نقص انگیزشی، هیجان نارضایتی، هیجانات آزاردهنده، هیجانات منفی) مهم تشکیل شده‌اند. درنتیجه الگوی مفهومی عوامل شکل‌گیری ناامیدی بر اساس این ابعاد و عوامل ترسیم و ارائه شد که نشان‌دهنده تنوع عوامل ناامیدی ازنظر کمیت و کیفیت است.

Model of the Formation of Despair with an IslamicPsychological Approach

Despair is one of the common problems of human beings in dealing with life events that Islamicpsychological sciences can provide effective strategies in response to this challenge. This study aims to present a conceptual model of the factors that create despair with an Islamicpsychological approach. The method used in this study was metasynthetic. For this purpose, about 200 articles and theses were reviewed and finally, 25 research works received the highest score according to the standards were analyzed as a sample. The analyzes continued until the findings were achieved, and to collect the data, a metasynthetic file using open and axial coding method and inductively were used; The results indicated that the pattern of despair formation has 7 dimensions: cognitive, psychological, emotional, personal, social, belief and material, which has a cognitive dimension of 6 components (cognitive error, selfunderestimation, lack of selfawareness, false perception, lack of insight into God, false thoughts), material dimension with 3 components (secularism, economic problems, unattainable aspirations), social dimension with 3 components (loss of people’s rights, raising expectations, concealment of correct events), doctrinal dimension with 2 components (lack of knowledge about God, weakness of faith), individual dimension with 6 components (low selfesteem, stagnation of movement, inability to manage oneself, lack of spiritual and psychological support, aimlessness and confusion, physical factors), psychological dimension with 10 components (depression, personality traits, soul lowcapacity, low action threshold against obstacles and failures, suspicion, incompetence, jealousy, stressful events, ambition, environmental determinants), the emotional dimension with 5 components (excitement, motivational deficiency, dissatisfaction emotion, annoying emotions, negative emotions) are important. As a result, a conceptual model of disappointment formation factors was drawn and presented based on these dimensions and factors, which shows the diversity of disappointment factors in terms of quantity and quality.