بررسی تطبیقی اصول تربیت انسان در تفاسیر اطیب البیان و فی ظلال القرآن

قرآن کریم با نظام تربیتی خاص خود و نگاه واقع‌بینانه‌ای که به ساختار وجودی و روانی انسان و پدیده‌های اجتماعی دارد، درصدد رساندن انسان به سعادت واقعی‌اش در سایه این نظام تربیتی است. از این‌رو می توان در آیات شریفه قرآن نکات بسیار زیادی پیرامون اصول تربیت را مشاهده نمود. با بررسی آیات قرآن و با توجه به اندیشه های دو مفسر بزرگ شیعه و اهل‌سنت معاصر طیب و سید قطب در حوزه اصول تعلیم و تربیت درمجموع به نه اصل کلی در تعلیم و تربیت قرآنی می‌رسیم که عبارت‌اند از: 1- اصل تعقل و تفکر، 2 -اصل تدریج و پیوستگی، 3 -اصل تکریم و حرمت‌گذاری، 4- اصل مساوات، 5- اصل اختیار، 6- اصل تناسب و اعتدال، 7- اصل هدفمندی، 8- اصل فطرت‌گرایی، 9 -اصل فعالیت. گرچه سید عبدالحسین طیب و سید قطب تقریباً در یک دوره می زیستند؛ اما محدوده جغرافیایی، موقعیت سیاسی، اجتماعی و دغدغه های فکری متفاوتی داشتند. سید قطب، به‌عنوان یک دانشمند مبارز و روشنفکر مصری، قرآن را صرفاً یک کتاب عرفانی یا نظری نمی‌داند، بلکه آن را کتاب «حرکت و پویش» می‌شناسد و از‌همین‌رو در تفسیر خویش به وجود اندیشه های ارزشمندی در قرآن برای رسیدن به سعادت بشری، مشکلات عصر حاضر و اوضاع نابسامان کفار تاکید دارد و مسلمانان را به تمسک به این تنها طریق دعوت می کند. طیب نیز رویکردی اجتماعی داشته و در تبیین اصول تربیتی، دیدگاه اهل بیت: را آن گونه که در روایات شیعه آمده، بسیار موردتوجه قرار داده و سعی می کند در تفسیر آیات از این دیدگاه تخطی نکند. ‌طیب به میزان بسیار زیادی از روایات برای تفسیر آیه و چه در تکمیل مباحث مطرح‌شده در ذیل آیات استفاده نموده است که در مقایسه با میزان سید قطب بسیار بیشتر است.