زمین‏‌شناسی، سنگ‌نگاری، زمین‏‌شیمی و سنگ‌زاییِ درزهای ستونی ریوداسیتی- داسیتی علیشاهی (جنوب‏‌خاوری راین، کرمان)

درزهای ستونی ریوداسیتی -داسیتی علیشاهی بخشی از مجموعه آتشفشانی رازک، با سن ائوسن میانی بالایی هستند و در پهنه آتشفشانی رسوبی دهج -ساردوییه و جنوب‏‌خاوری کمربند ماگمایی ارومیه دختر جای دارند. این مجموعه شامل تناوبی از سنگ‌های آذرآواری و جریان‏‌های گدازه‏‌ای آندزیت، ریولیت و ریوداسیتی- داسیتی است. سنگ‌های ریوداسیتی داسیتی گاه ساختار ستونی به‏‌صورت پنج یا شش وجهی نابرابر با ستون‌های منظم و مستقیم (کولونیدی) و ستون‌های کج‌شده و نامنظم (اینتبولیتور) به‌همراه ساختارهای شیاری (استریا) دارند. بافت شاخص آنها فیریک، هیالوپورفیریتیک، گلومروپورفیری، غربالی، جریانی و پرلیتیک هستند. پلاژیوکلازها که فنوکریست اصلی هستند همراه با میکروفنوکریست‏‌های کمیابِ سانیدین، ارتوکلاز، هورنبلند، پیروکسن، بیوتیت و کانی‏‌های فرعیِ آپاتیت، تیتانیت و کانی‌های کدر، در زمینه‌ای شیشه‏‌ای و نهان‌بلور جای گرفته‏‌اند. زمینه گاه در مرحله فرایند واشیشه‌ای‏‌شدن و تبدیل به مخلوطی از کوارتز و آلکالی‏‌فلدسپار است. برپایه بررسی‌های زمین‏‌شیمیایی، ترکیب درزهای ستونی علیشاهی ریوداسیت داسیت است و سرشت کالک‌آلکالن نشان می‌دهند. آنومالی منفی eu و کاهش مقدار sr، همراه با افزایش مقدار si نشان‏‌دهنده اهمیت پلاژیوکلاز به‌عنوان فازی جدایش‌یافته هستند. غنی‌‏‌شدگی از عنصرهای لیتوفیل با شعاع یونی بزرگ و تهی‏‌شدگی از عنصرهای با شدت میدان بالا (مانند: ti، ta، و nb) نسبت به ترکیب گوشته اولیه، همچنین، الگوی عنصرهای خاکی نادر یهنجارشده به ترکیب کندریت نشان‏‌دهنده پیدایش ماگمای درزهای ستونی در پهنه کمان آتشفشانی مرتبط با حاشیه فعال قاره‌ای هستند. تهی‏‌شدگی از عنصرهای nb و ta پیامد کاهش انحلال این عنصرهای در سیال‏‌های و مذاب‌های محیط‌های فرورانش در ژرفای کم است.

Geology, petrography, geochemistry and petrogenesis of Alishahi rhyodaciticdacitic columnar joints(Southeast of Rayen, Kerman)

The Alishahi rhyodaciticdacitic columnar joints are outcropped in the MiddleUpper Eocene Razak complex in the southeastern of UrumiehDokhtar volcanic belt in the DehajSarduieh volcanosedimentary belt. The complex consists of intermittent of pyroclastic rocks, andesite, rhyolite, and rhyodacitedacitic lava flows. The latter partially shows 5 to 6 unequal sided columnar structure in which entablature and colonnade sections along with stria are clearly visible. The predominant textures are phyritic, hyaloporphiritic, glomeroporphyritic, flow and sieve textures along with perlitic cracks. Mineralogically, the Alishahi rhyodaciticdacitic rocks consist of plagioclase phenocrysts together with rare microphenocrysts of sanidine, orthoclase, hornblende, pyroxene, biotite and accessory minerals including apatite, titanite and opaques are setting in a cryptocrystalline glassy matrix. The matrix is partly in the verge of devitrification process and conversion to mixture of quartz and alkali feldspars. Geochemically, the Alishahi columnar joints are rhyodaciticdacitic in composition with calcalkaline nature. Negative Eu anomaly and decrease in Sr content along with increase in Si amount reveal the significance of plagioclase as a differentiated phase. Enrichment in large lithophile elements and depletion in high field strength elements normalized to primitive mantle such as Ti, Ta, Nb along with their chondrite normalized rare earth elements patterns are pointing to their magma formation in a volcanic arc setting in an active continental margin. The depletion in Nb and Ta could be related to their low solubility in aqueous fluids and melts formed under relatively low pressures in the shallow part of the subduction zone.