بررسی زمین‌شیمی بازالت‌های جوان آذربایجان‌شرقی (شمال ‌باختری ایران)

بازالت‌های جوان آذربایجان‌شرقی در پهنه البرز باختری آذربایجان جای گرفته‌اند. تکاپوهای آتشفشانی از پلیوسن تا کواترنری با بیرون‌آمدن گدازه‌ها از سیستم‌های شکستگی و گسل‌ها روی داده است. سنگ‌ها الیوین‌بازالت و تراکی‌بازالت هستند. کانی‌های اصلی آنها الیوین، پیروکسن، پلاژیوکلاز در خمیره‌ای شیشه‌ای و یا ریز‌بلور هستند. بافت این سنگ‌ها هیالوپورفیریتیک و هیالومیکرولیتیک پورفیریتیک با درشت‌بلورهای الیوین‌ها است. عناصر کمیاب و خاکی نادر در نمودار‌های عنکبوتی، نسبت بالایی از lree/hree را نشان می‌دهند. شیب منفی در نمودار عناصر خاکی نادر نشان‌دهنده سرشت آلکالن آنهاست. در نمودارهای زمین‌ساختی، بازالت‌های منطقه مرند در گستره iab، اهر، هریس، کلیبر و میانه در گستره oib و بازالت‌های سهرل در گستره crb جای گرفته‌اند. نمونه‌های مرند و سهرل از خاستگاه گوشته‌ای سنگ‌کره‌ای سست‌کره‌ای، با نرخ ذوب 2 تا 5 درصد، هریس، اهر، کلیبر با همان خاستگاه با نرخ ذوب‌بخشی 1 تا 2 درصد و نمونه منطقه میانه نیز از ذوب‌بخشی 10 تا 20 درصد از گوشته سنگ‌کره‌ای پدیدآمده‌اند و چه‌بسا نشان‌دهنده ژرفای کم گوشته و نرخ ذوب بالای آن است. برپایه نمودار‌های پهنه زمین‌ساختی، نمونه‌ها در گستره کمان‌های پس از برخورد جای گرفته‌اند.