ژئوشیمی و خاستگاه کانسار مگنتیت-آپاتیت گزستان، شرق بافق

کانسار گزستان در 78 کیلومتری شرق بافق و در پهنه پشت بادام-بافق قرار دارد. سنگ‌های آتشفشانی تا نیمه ‌آتشفشانی کامبرین زیرین با ترکیب بازیک تا اسیدی در این منطقه رخنمون دارد. سنگ‌های اسیدی منطقه، ویژگی‌های ماگماتیسم کوهزایی و مناطق قوس آتشفشانی را نشان می‌‌دهند. سنگ میزبان کانسار گزستان دچار دگرسانی‌های سدیک-کلسیت (اکتینولیتی)، پتاسیک، سریسیتیک، کربناتی، سیلیسی، کلریتی±اکتینولیتی±اپیدوتی و تورمالینی شده است. وسعت دگرسانی‌کلریتی±اکتینولیت±اپیدوتی در محدوده کانسار بیشتر از بقیه دگرسانی‌ها است. ماده معدنی شامل: مگنتیت و آپاتیت است که به مقدار اندکی با کانی‌های سولفیدی (پیریت و کالکوپیریت) و بعضی کانی‌های عناصر نادر خاکی (آلانیت-مونازیت) همراه است و ‌بیشتر به شکل برشی، نواری، توده‌ای، استوک‌ورک و رگه‌ای در سنگ‌ میزبان دگرسان دیده می‌شود. حداقل سه نسل آپاتیت شناسایی شده است. آپاتیت‌های نسل دوم دارای کانی‌های عناصر نادر خاکی فراوان‌تری هستند. دمای همگن شدن سیالات درگیر در آپاتیت‌های نسل سوم از 130 تا 200 درجه سانتیگراد به دست آمده است. آپاتیت‌ها غنی‌شدگی از عناصر نادر خاکی سبک (lree) و تهی‌شدگی از eu و hree را نشان می‌دهند. سیال ماگمایی غنی از fe، p و ree در تشکیل این کانسار نقش اساسی داشته است. در مراحل نهایی کانه‌زایی، اختلاط آب جوی (دریا) با سیالات ماگمایی سبب کاهش دما و ته‌نشینی آپاتیت‌های تاخیری و کانی‌های باطله (کوارتز و کلسیت) شده است. کانسار گزستان بیشترین شباهت را با کانسارهای اکسید آهن آپاتیت‌دار تیپ کایرونا و زیر گروه کانسارهای تیپ iron oxide copper gold (iocg) دارد.