بررسی ویژگی‌های هندسی، زمین‌شیمی و جایگاه زمین‌ساختی گدازه‌های ستونی معدن گورید، باختر سربیشه (خراسان جنوبی)

در معدن سنگ لاشه‌ گورید در فاصله‌ 5 کیلومتری باختر شهرستان سربیشه (استان خراسان جنوبی)، رخنمون‏‌هایی از گدازه‏‌‏‌های آندزیتی با ساختار ستونی دیده می‌شوند که از دیدگاه پهنه‌بندی زمین‏‌شناسی در بخش خاوری بلوک لوت جای گرفته‏‌اند. کانی‏‌های سازنده‌ گدازه‏‌ها شامل پلاژیوکلاز فراوان، پیروکسن و گاهی کانی کدر هستند. بررسی ویژگی‏‌های هندسی درزه‏‌های ستونی در معدن گورید نشان داد ستون‏‌ها مخلوطی از چندوجهی‏‌های 4، 5، 6 و 7 وجهی هستند و در رده‌ نامنظم جای می‏‌گیرند. برپایه‌ اندازه‏‌گیری‏‌های انجام‏‌شده در سه بلوک جداگانه (هر یک به مساحت نزدیک به یک مترمربع) از ستون‏‌های آندزیتی معدن گورید، میانگین شاخص شش‌ضلعی 0/83 به‌دست آمد. میزان کل عنصرهای خاکی کمیاب در گدازه‏‌های ستونی معدن گورید برابربا 36/185 تا 23/204ppm است و همانند مجموعه‏‌های کالک‏‌آلکالن، الگوی یکنواختی با غنی‏‌شدگی lree نسبت به hree، با 9/76-26/8(la/yb)n =، 6/7-85/75 ،)ce/yb)n= و آنومالی منفی ضعیف eu (میانگین 0/89=eu/eu*) نشان می‏‌دهند. غنی‏‌شدگی lree نسبت به hree به همراه غنی‌شدگی در lile (مگر ba) و تهی‏‌شدگی hfse (nb، ti و p) در گدازه‏‌های بررسی‏‌شده نشان‌دهنده‌ ماگماتیسم کمان‌ آتشفشانی در حاشیه‌ فعال قاره‌ای هستند. نسبت sm/yb در نمونه‏‌های آندزیتی گورید از 2/5 (میانگین: 86/1) کمتر است و نشان‌دهنده‌ نبود یا مقدار کمی گارنت در خاستگاه است. نسبت کم dy/yb (1/78 تا 2/32) در این سنگ‏‌ها، خاستگاه اسپینل لرزولیتی آن‏‌ها را نشان می‏‌دهد. بهره‏‌گیری از نسبت‏‌های (la/yb)n (lree/hree) و (gd/yb)n (mree/hree) نیز نشان داد نمونه‏‌ها در گستره‌ پایداری اسپینل و در نزدیکی منحنی ذوب اسپینل لرزولیت با نزدیک به 90 درصد اسپینل جای گرفته‏‌اند.

geometric properties, petrography, geochemistry and tectonic setting of columnar andesites of goorid quarry rubble mine, west of sarbisheh city (south khorasan)

in the goorid quarry rubble mine 5km west of sarbisheh city (southern khorasan) outcrops of andesitic lavas with columnar structures exist and from the view of geological subdivisions, located in the eastern part of the lut block. the magmatic activity in the lut block began in the middle jurassic (165-162 ma) and reached its peak in the tertiary. volcanic and subvolcanic rocks of the tertiary age cover over half of the lut block with up to 2000 m thickness and formed due to subduction before the collision of the arabian and asian plates (camp and griffis, 1982). in the northern parts of the lut block (eastern iran), andesitic volcanic rocks along with dacite and rhyodacite have erupted in the interval of 50 million years from the late cretaceous to the lower neogene (jung et al., 1983). in the northwestern and the western parts of sarbisheh, the outcrops of tertiary volcanic rocks (eocene-oligocene to pliocene) with basic, intermediate, and acidic compositions along with pyroclastic deposits are observed that andesitic lavas are widespread displaying columnar structure around the village of the goorid, shows. in this research, the geometrical characteristics, origin, and tectonic setting of the columnar lavas of the goorid mine have been investigated.