سنگ‏‌شناسی، زمین‏‌شیمی و سنگ‌زایی آندزیت‏‌های دوپیروکسن‌دار شمال‌باختری ورزقان (شمال‌باختری ایران): شاهدی بر ماگماتیسم کالک‌آلکالن در محیط پسابرخوردی

منطقه بررسی‌شده در استان آذربایجان شرقی و در شمال‌باختری شهر ورزقان جای دارد. این منطقه در پهنه آتشفشانی اهر ارسباران است که خود بخشی از یک واحد تکتونو ماگمایی بزرگ به‌نام فلات بلند ایرانی ترکی به‌شمار می‌رود. سنگ‏‌های آتشفشانی بررسی‌شده جوان‌ترین تظاهرات آتشفشانی منطقه هستند و از روانه‏‌های آندزیتی و نهشته‏‌های آذرآواری مربوطه ساخته شده‌اند. بافت غالب این سنگ‏‌ها بافت پورفیری است و پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و ارتوپیروکسن از فنوکریست‏‌های اصلی آنها به‌شمار می‌روند. این سنگ‌ها سرشت کالک‌آلکالن تا کالک‌آلکالن پتاسیم بالا دارند و در نمودارهای عنصرهای خاکی کمیاب بهنجارشده به ترکیب کندریت، الگوی کم شیب (lan/ybn = 7.54 -5.21) با آنومالی منفی ضعیف در عنصر یوروپیم (eu/eu*= 0.89- 0.82) نشان می‌دهند. در نمودارهای چندعنصری بهنجارشده به ترکیب morb، غنی‌شدگی در عنصرهای کمیاب خاکی سبک و عنصرهای لیتوفیل بزرگ یون (مانند: ba، th، k و sr) نسبت به عنصرهای کمیاب خاکی سنگین و عنصرهای با شدت میدان بالا و نیز آنومالی منفی در عنصرهایی مانند ta، nb و ti نشان می‌دهند. این ویژگی‌ها از ویژگی‌های ماگماهای وابسته به فرورانش هستند. یافته‌های به‌دست‌آمده از بررسی‏‌های سنگ‏‌شناسی سنگ‏‌های بررسی‌شده و مقایسه آنها با سنگ‏‌های هم‌سرشت در دیگر بخش‌های فلات بلند ایرانی ترکی (آرارات و سهند) بر این نظر صحه می‌گذارند که ماگمای مادر سنگ‏‌های آندزیتی شمال‌باختری ورزقان در یک محیط پسابرخوردی از ذوب‌بخشی گوشته سنگ‌کره‌‌ای زیرقاره‌ای پدید آمده است که پیش از این با سیال‌های آزادشده از تخته ‌فرورو متاسوماتیزه ‌شده است و در هنگام بالاآمدن به سطح زمین با پوسته قاره‌ای بالایی نیز آلایش پیدا کرده است.

Petrology, geochemistry, and petrogenesisof two- pyroxene andesites in the northwest of Varzaghan (NW Iran): An evidence of calc- alkaline magmatism in a post- collisional setting

The AharArasbaran Volcanic Belt (AAVB), in the Eastern Azerbaijan province, is located in the NW of Varzaghan. The area is a part of a large tectonomagmatic unit called TurkishIranian High Plateau (TIHP). The studied volcanic rocks composing of andesitic lavas and related pyroclastic deposits are the youngest volcanic rocks in the area. Mineralogically, these rocks are characterized by plagioclase, clinopyroxene and orthopyroxene as the main phenocrysts with dominant porphyritic texture. They have calcalkaline to highK calcalkaline nature and on chondritenormalized REE diagrams display less steep patterns (LaN/YbN=5.217.54) along with weak negative Eu anomaly (Eu/Eu*=0.820.89). The notable features of these rocks on MORBnormalized multielement diagrams are LREEs and LILEs enrichment (i.e., Ba, Th, K, and Sr) relative to HREEs and HFSEs and TNT negative anomalies, which all are criteria of subductionrelated magmas. The petrologic studies of abovementioned rocks and their comparison with the comagmatic rocks from other places of TIHP (Ararat and Sahand) support this hypothesis that the parent magma of NW Varzaghan andesitic rocks was derived from partial melting of the subcontinental lithospheric mantle, which previously metasomatized by releasing fluids from subducting slab in a postcollisional setting and contaminated by upper continental crust during ascending to the surface.