پتروژنز ماگماتیسم مافیک-حد واسط خاور سنندج: رهیافتی نو با پایش موشکافانه شواهد زمین‌شیمیایی

سنگ‌های ماگمایی شرق سنندج در شمال پهنه سنندج سیرجان، بخشی از کوهزاد زاگرس، شامل چندین توده نفوذی است که در حین فرورانش روبه‌ شمال‌شرق پوسته اقیانوسی نئوتتیس به‌زیر بخش ایرانی پلیت اورازیا پدید‌آمده‌اند. از شرق سنندج تا گلالی، سنگ‌های مافیک حدواسط به سن ژوراسیک پسین رخنمون‌هایی قابل‌توجه در توده‌های کنگره، سرنجیانه، بلبان‌آباد، قروه، شانوره و گلالی به‌خود اختصاص‌داده‌اند. این سنگ‌ها، کالک‌آلکالن، متاآلومین (0.51-0.95= asi) و بیشتر مگنزین هستند. با افزایش محتوای سیلیس، شیمی سنگ‌ها به سمت سنگ‌های فروئن و پتاسیم بالا تغییر می‌یابد. غنی‌شدگی نسبی از عناصر lil نسبت به hfs، میزان کم تفریق‌یافته‌گی از عناصر ree ) 14.6-1.5 ((la/lu)n=، الگوی هموار، بدون تهی‌شدگی و غنی‌شدگی در نمودارهای هنجار‌شده نسبت به کندریت و آنومالی مثبت یوروپیوم (3.75 +0.63(eu/eu*= + نشان می‌دهند. ویژگی‌های اولیه‌ی ایزوتوپ‌های nd sr و نسبت عناصر hfs و ree، به‌عنوان شاخصی برای تعیین‌ ماهیت منشا ماگما، موید منشاگیری این سنگ‌ها از مذاب گوشته‌ای‌ هستند. مدل‌سازی‌های ژئوشیمیایی نشان می‌دهد که سنگ‌های مافیک شرق سنندج از ماگمای مادر گوشته‌ای با ترکیب اسپینل لرزولیتی منشا گرفته‌اند که دارای اجزای آبدار مانند آمفیبول بوده‌است. تفریق این کانی‌های آبدار نقش مهمی در تحولات ماگمای مادر این سنگ‌ها داشته‌است. رمزگشایی از تغییر ویژگی‌های ژئوشیمیایی سنگ‌ها از کالک‌آلکالن و به شدت مگنزین به نمونه‌های آلکالی‌بالا و آهن‌دار با پایش تلفیقی مجموعه‌ای از ویژگی‌های ژئوشیمیایی، الگوی عناصر نادر خاکی و داده‌های ایزوتوپی صورت گرفت. نتیجه این پایش، ضمن رد دومنشایی بودن ماگمای مافیک حدواسط، موید نقش مهم تفریق ماگمایی به عنوان یکی از مهمترین فاکتورهای تاثیرگذار بر تحول ماگمای مادر می‌باشد.