سنگ شناسی و جایگاه زمین ساختی سنگ‌های آتشفشانی و نیمه‌عمیق شرق خوسف (جنوب غرب بیرجند)

منطقه‌ مورد مطالعه در 10 کیلومتری شرق خوسف (جنوب غرب بیرجند) و در کناره شمال شرقی بلوک لوت و مرز آن با زون جوش خورده سیستان قرار دارد. در این منطقه، آتشفشانی‌های ائوسن الیگوسن (داسیت، ریوداسیت، آندزیت، تراکیآندزیت و به ندرت آندزیت بازالتی)، سنگ‌های نیمه عمیق (میکرودیوریت) و آذرآواری‌ها (توف، برش، آگلومرا) رخنمون داشته به نحوی که آمیزه افیولیتی کرتاسه فوقانی و فلیش‌های ائوسن را قطع می نمایند. بافت رایج این سنگ‌ها پورفیریتیک با زمینه دانه‌ریز بوده، بافت‌های گلومروپورفیریتیک و پوئی‌کیلیتیک نیز دیده می‌شود. درشت‌بلورهای رایج سنگ‌های آندزیتی، پلاژیوکلاز، هورنبلند، بیوتیت و پیروکسن و در داسیت‌ها پلاژیوکلاز، هورنبلند، بیوتیت، کوارتز و گاهی پیروکسن هستند. در تراکی‌آندزیت‌‌ها و ریوداسیت‌ها بلورهای ریز سانیدین نیز وجود دارد. برونبوم‌های آمفیبولیتی و پلیتی در این سنگ‌ها ملاحظه می‌گردد. شواهد عدم‌تعادل از جمله بافت غربالی، منطقه‌بندی، حاشیه واجذبی، گردشدگی، خوردگی و حاشیه غبارآلود در کانی‌ها، نمیان است. این سنگ‌ها، ماهیت کالک‌آلکالن پتاسیم متوسط تا بالا تعلق دارند. نمودارهای بهنجار شده عناصر کمیاب و خاکی نادر سنگ‌های یاد شده نسبت به گوشته اولیه و کندریت نشان از ارتباط زایشی نمونه‌ها با یکدیگر و نسبت بالای lree/hree و lree/hfse دارد که شاخص سنگ‌های کالک‌آلکالن مرتبط با زون‌های فرورانش در یک حاشیه فعال قاره‌ای است. شواهد ژئوشیمیایی، شباهت این سنگ‌ها را به آداکیت‌های غنی از سیلیس نشان می دهد. بر اساس نمودارهای پتروژنتیکی، ماگمای سازنده این سنگ‌ها، می تواند از ذوب بخشی یک گوه گوشته‌ای متاسوماتیسم شده در بالای زون فرورانش و یا خاستگاه گارنت آمفیبولیتی حاصل از دگرگونی پوسته زیرین ضخیم شده منشا گرفته باشد

Petrology and tectonic setting of volcanic and subvolcanic rocks in the of Khousf (Southwest of Birjand)

Abstract Abstract The study area is located in 10 km east of Khousf (southwest of Birjand).This area is situated in the northwest margin of suture zone and it’s boundary with Lut block. The area comprises outcrops of Eocene Oligocene volcanics with dacite, rhyodacite, andesite, trachy andesite, microdiorite, basaltic andesite composition and pyroclastic rocks (tuff, bereccia and agglomerate) which cross cut of the upper Cretaceous ophiolitic melange and Eocene flysch. The common texture in these rocks is porphyritic with microgranular matrix, glomerophorphyritic and poikilitic Plagioclase, amphibole, biotite and pyroxene are the main phenocrysts in the andesites. Plagioclase, biotite, amphibole and quartz are the main minerals in dacitic rocks. There is also fine crystals of sanidine in rhyodacite and trachy andesites.. Presence of amphibolittic and pelitic xenolites are very common in these rocks. Signs of magma contamination and mixing, such as sieve texture, zoning in minerals, marginization, compaction, corrosion and dusty margins are observed in these units. These rocks belong to the medium to high potassium calcalkaline series. The trace and REE patterns normalized to primary mantle and chondrite show these volcanics are co magmatic and high proportion of LREE / HREE in the calcalkaline rocks represents a subductionrelated environment and active continental margin. Geochemical evidence show that these volanics have adakitic nature. Based on petrogenetic diagrams the mentioned adakites resulted from crystallization of melts originated from partial melting metasomatized mantle wedge above subduction zone and or garnet amphibolitic source resulting of metamorphism of thicked lower crust.