سنگ‌شناسی و زمین‌شیمی بازالت‌های افیولیتی منطقه مریوانپالنگان (زاگرس، غرب ایران)

بازالت‌های مربوط به مجموعه افیولیتی مریوانپالنگان، پهنه زمین‌درز زاگرس، غرب ایران، به منظور بررسی فرایندهای تکامل ماگمایی و ذوب بخشی سنگ منشا مطالعه شدند. سنگ‌های بازالتی رخنمون قابل توجهی در سکانس پوسته‌ای افیولیت مریوانپالنگان دارند و ساخت آن‌ها غالباً بالشی است. از نظر ویژگی‌های میکروسکوپی و شیمیایی دو گروه سنگی در منطقه قابل تفکیک است. هر دو گروه بر اساس رده‌بندی شیمیایی بازالت هستند. محاسبات نورم cipw نشان می‌دهد که همه آن‌ها الیوین تولئیت (تولئیت آبیسال) هستند. از نظر سری ماگمای نیز سری تولئیت تا نزدیک به تحولی را نشان داده‌اند. همچنین براساس مقدار tio2 از نوع افیولیت‌های tiبالا هستند. تفریق مقادیر متغیری از الیوین، پلاژیوکلاز، و کلینوپیروکسن از روی دیاگرام‌های فِنِر به ویژه برای نمونه‌های گروه دوم دیده می‌شود. هرچند که نمونه‌های هر دو گروه در نمودارهای چند عنصری به emorb شباهت دارند اما از نظر hree و mree تمایز قابل توجهی نشان می‌دهند. مدل‌های ذوب درجات متفاوت ذوب بخشی از یک منشا لرزولیت اسپینل‌دار (5 تا 25 درصد برای گروه اول و 15 تا 25 درصد برای گروه دوم) را نشان می‌دهند. همچنین، نسبت‌های sm/nd، ce/sm، sm/yb و la/yb نمونه‌ها نزدیکی آن‌ها به مقادیر مربوط به گوشته غنی‌شده نوع دوم (emii) را نشان می‌دهد. به همین دلیل، مشارکت سازنده‌های نوع emii در منشا ماگما ممکن است مسئول ماهیّت غنی‌شده بازالت‌های منطقه باشد. در این پژوهش چنین نتیجه‌گیری شده که درجات متغیر ذوب بخشی یک منشا اسپینل پریدوتیتی و مشارکت سازنده‌گان نوع emii، به پیدایش ماهیّت غنی‌شده بازالت‌های افیولیتی این بخش از بوم‌های مربوط به نئوتتیس منجر شده‌است.

Petrography and Geochemistry of ophiolitic basalts from MarivanPalangan region (Zagros, western Iran)

Basaltic rocks from MarivanPalangan ophiolite suite (MPO), Zagros suture zone, western Iran, are studied for magmatic evolution, and source rock partial melting processes. The basaltic rocks have remarkable outcrops in the crustal sequence of the MPO and show pillow structure. In terms of microscopic and chemical characteristics, two distinct rock groups are characterized. Based on chemical classification, both groups are basalt. CIPW norm calculations indicate that all basalts are olivine tholeiite (abyssal tholeiite). In terms of the magma series, they also show tholeiitic affinity, somehow close to transition series. Besides, based on the TiO2 content, they belong to high Titype ophiolite. Fractionation of varying amounts of olivine, plagioclase, and clinopyroxene has been inferred from Fenner’s diagram, especially for group II samples. Although the samples from both groups are similar to EMORB in multielemental diagrams, the show remarkable distinction in HREE and MREE. Melting models show the various degrees of partial melting from a spinel lherzolite source rock (525% for the group I and 1525% for group II). Due to similarity of Sm/Nd, Ce/Sm, Sm/Yb and La/Yb ratios of both groups to enriched mantle type II (EMII) ratios, contribution of EMIItype components to the source of magma is thought to be responsible for the enriched nature of basalts. It is proposed here that variable degrees of partial melting of a spinelfacies peridotite source and contribution of EMIItype components to the source region controlled enriched nature of the ophiolitic basalts of this part of the NeoTethyan realm.