شیمی و خاستگاه تورمالین در توده گرانیتوییدی سهیل پاکوه ‏(شمال نایین، ایران مرکزی)‏

توده گرانیتوییدی سهیل پاکوه با سن الیگوسن در پهنه ارومیه– دختر دربردارنده واحد‏‌‌های سنگیِ گرانودیوریت، دیوریت، گرانیت، به‌همراه دایک‌های مافیک، آپلیتی و رگه‏‌های آهن و تورمالین است. برپایه ویژگی‏‌های زمین‌شیمیایی، تورمالین‏‌های توده گرانیتوییدی سهیل پاکوه ترکیب شورل مایل به دراویت دارند و از گروه آلکالی‏‌ها هستند. در نمودار r3 در برابر r1+r2 و با تغییر ترکیب تورمالین از شورل به سوی دراویت، تهی‌شدگی از قلیایی افزایش می‏‌یابد. در نمودارهای سه‌تایی cafemg و alfemg، جایگاه پیدایش تورمالین‏‌ها در محدوده کوارتز– تورمالین– متاپسامیت‌ها، متاپلیت‌های فقیر از ca، متاپلیت‌ها و متاپسامیت‌های همزیست با فازی اشباع از آلومینیم جای می‌گیرد. منطقه‏‌بندی شیمیایی نوسانی در بلورهای تورمالین با افزایش mg، na و al در کناره‌های بلورها، تاثیر محلول‏‌‌های گرمابی را نشان می‌دهد. فرایند جانشینی در ساختار تورمالین‏‌های توده گرانیتوییدی سهیل پاکوه بیشتر با بردارهای جایگزینی (مانند:alna1mg1,alomg1(oh)1 alor2+ 1(oh)1, al(nar)1feal1,) همخوانی دارد. از آنجایی‌که میزان feo/(feo+mgo) در تورمالین‏‌‌های توده گرانیتوییدی سهیل پاکوه برابر با 0.60 تا 0.79 است، پس چه‌بسا خاستگاه آنها را می‏‌توان گذری از یک سیستم ماگمایی به یک محیط گرمابی دانست.