شیمی سنگ‎کل و شیمی کانی داسیت‌های کرتاسه پسین جنوب غرب سبزوار: رهیافتی بر منشا و جایگاه زمین‌ساختی آنها

در لبه شمالی زون ایران مرکزی در جنوب‌غرب سبزوار، توالی ضخیمی از سنگ‌های آتشفشانی رسوبی به سن کرتاسه پسین برونزد دارد. سنگ‌های آتشفشانی از نوع داسیت و ریولیت بوده و به همراه سنگ‌های آذرآواری مشتمل بر آگلومرا، برش و توف دیده می‌شوند. ضخیم ترین واحد آتشفشانی فلسیک، داسیت‌ها هستند. آن‌ها دارای بافت‌های فلیسیتی پورفیری، گلومروپورفیری و میکرولیتی پورفیری بوده و از کانی‌های کلینوپیروکسن، فلدسپار و کوارتز تشکیل شده‌اند. پلاژیوکلازها دارای منطقه‌بندی و بافت غربالی هستند. شیمی سنگ‌کل و کلینوپیروکسن‌ها، نشانگر سرشت تولئیتی این سنگ‌هاست. نتایج حاصل از شیمی کلینوپیروکسن‎ها نیز نشانگر ترکیب اوژیتی (wo40.6142.79 en38.4174 fs16.3419.65) آن‌هاست. بکارگیری نمودارهای زمین‌دما فشارسنجی بیانگر دماهای 850 تا 950 درجه سانتیگراد و فشارهای کمتر از 5 کیلوبار برای تبلور این سنگ‌هاست. الگوی نمودارهای بهنجارشده این سنگ‌ها به ترکیب گوشته اولیه، نشانگر ناهنجاری منفی از nb وti و مثبت از pb و k می‎باشد که از ویژگی‌های بارز ماگماهای محیط‌های فرورانش است. موقعیت نمونه‌ها در نمودارهای مختلف تمایز محیط زمین‎ساختی نیز بیانگر وابستگی آن‌ها به جایگاه فرورانش جزایر کمانی است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهند که ماگمای تولئیتی سازنده این سنگ‌ها از ذوب بخشی یک منشا گوشته‎ای اسپینل لرزولیتی در یک محیط فرورانش جزیره کمانی در خلال بستهشدن حوضه اقیانوسی نئوتتیس سبزوار در طی کرتاسه پسین پدید آمده است.

Wholerock Geochemistry and Mineral Chemistry of the Late Cretaceous Dacites in SW Sabzevar: constrain on their origin and tectonic setting

A thick sequence of Upper Cretaceous volcanosedimentary rocks are cropped out on the northern edge of Central Iran, southwest of Sabzevar. The volcanic rocks are dacite/rhyolite and are associated with pyroclastic rocks, including agglomerate, breccia and tuff. Dacites are the thickest felsic volcanic unit. They show felsitic porphyry, glomeroporphyry and microliticporphyry textures and are composed of clinopyroxene, plagioclase and quartz. Plagioclases show sieve and zoning textures. Wholerock and clinopyroxene chemistries reveal the tholeiitic nature of these rocks. Primitive mantlenormalized spider diagrams of these rocks show negative anomalies of Nb, Ti and positive anomalies of Pb and K, which are characteristic features of the subduction environment magmas. Plot of the samples in different tectonic setting discrimination diagrams indicates their close relationships to the island arc subduction environments. The results of the clinopyroxene chemistry also indicate their augitic composition. Application of geothermobarometry diagrams show temperature ranges between 850 ºC to 950 ºC and pressures less than 5 kb for crystallization of these rocks. The results of this study show that the tholeiitic magma that formed these rocks has been generated by partial melting of a spinel lherzolitic mantle source in an island arc subduction zone during the closure of the Sabzevar NeoTethyan oceanic basin in the late Cretaceous.subduction zone during the closing of the Sabzevar NeoTethyan oceanic basin in the late Cretaceous.