سنگ‏‌نگاری، زمین‏‌شیمی و جایگاه زمین‏‌ساختی گرانیتویید‏‌های منطقه حنار (جنوب بیرجند):‏ رهیافتی برای شناسایی ماگماتیسم خاور بلوک لوت

گرانیتویید‏‌های محدوده حنار در فاصله 155 کیلومتری جنوب بیرجند و در خاور ایران رخنمون دارند. این توده نفوذی بخشی از پهنه آتشفشانی نفوذی بلوک لوت است و در نزدیکی مرز بلوک لوت با پهنه زمین ‏‌‏‌درز سیستان جای گرفته است. تونالیت، گرانودیوریت، دیوریت، کوارتزدیوریت و میکرودیوریت از سنگ‏‌های گرانیتوییدی آن هستند. بافت‌های گرانولار، پورفیری و میرمکیتی از مهم‌ترین بافت‏‌‏‌های دیده‌شده در این سنگ‏‌ها هستند. ویژگی‌های زمین‏‌شیمیایی نشان می‌دهند این سنگ‏‌ها هم‌‌خاستگاه بوده‌اند و سرشت ماگمایی کالک‏‌آلکالن تا کالک‏‌آلکالن با پتاسیم بالا، متا‏‌آلومین و از نوع i دارند. غنی‏‌شدگی از lile (مانند: cs، k، rb، u و th) دربرابر hfse (مانند: nb، p، zr و ti)، آنومالی منفی شاخص در فراوانی nb و ti و همچنین، غنی‏‌شدگی از lree دربرابر hree نشان‌دهنده پیدایش این سنگ‏‌ها در پهنه ماگماییِ بالای پهنه فرورانش است. آنومالی مثبت pb و k نشان‌دهنده دخالت پوسته‏‌ای در تکامل ماگمای مادر آنهاست. نسبت‏ عنصرهای کمیاب و نیز نمودار‏‌های جدایش سنگ‏‌های آداکیتی از نا ‏‌آداکیتی، سرشت نا ‏‌آداکیتی این ماگما را نشان می‌دهند. نمودار‏‌ها شناسایی پهنه‏‌های زمین‏‌ساختی گویای پیدایش این سنگ‏‌ها در پهنه کمان نابالغ در پوسته‏‌ای قاره‏‌ای با ستبرای کم (کمتر از 45 کیلومتر) و در مرحله پیش از برخورد هستند. ماگمای اولیه از درصد کم ذوب‏‌بخشی (کمتر از 8 درصد) پریدوتیت‏‌های غنی‏‌شده گوه گوشته‏‌ای (اسپینل لرزولیت) پدید آمده است. هنگام بالاآمدن ماگما به بخش‏‌های بالای پوسته، فرایند‏‌‏‌های جدایش بلورین و آلودگی پوسته‏‌ای (afc) هم‌زمان رخ داده‌اند. یافته‌ها و ویژگی‌های صحرایی و بررسی‏‌های سنگ‏‌نگاری نیز درستی این نکته را نشان می‌دهند.

Petrography, geochemistry and tectonic setting of ‎Hanar granitoids (south of Birjand): a signature for magmatism ‎identification of east of Lut block

The Hanar granitoids, geographically located 155 km south of Birjand in the east of Iran. Geologically, It belongs to the Lut block volcanic–plutonic belt and occurs near to the Lut blockSistan suture zone border. The granitoid rocks consist of tonalite, granodiorite, quartzdiorite, diorite and microdiorite. The predominant textures are granular, porphyritic and myrmekitic. Geochemical evidence reveals that they are cogenetic and have features typical of calkalkaline to highK calkalkaline, metaluminous with Itype nature. Enrichment in LILE (i.e. Cs, K, Rb, U and Th) rather than HFSE (eg., Nb, P, Zr and Ti), typical negative anomalies of Nb and Ti and LREE enrichment in comparison to HREE, are important characteristics indicating that these rocks were formed in a magmatic belt in a subduction zone. Positive anomalies of Pb and K demonstrate the involvement of continental crust in evolution of parental magma. Trace element ratios and adakitic discrimination diagrams point to the non adakitic nature of the magma. Tectonic discrimination diagrams show formation of these rocks in an immature continental arc setting with less than 45 Km crustal thickness in preplate collision event. Primitive magmas should have formed by low degree melting (less than 8%) of an eneriched mantle wedge peridotite (spinel lherzolite). During magma ascent, fractional crystallization and crustal contamination (AFC) took place simultaneously. Field observation and petrography studies support this hypothesis.