کاربرد شیمی سنگ‌کل و شیمی کانی‏‌ها در شناسایی خاستگاه لامپروفیرهای ده‏‌بازرگان– سرآسیاب شش (شمال شهر کرمان)

در شمال شهر کرمان، در میان روستای ده‏‌بازرگان و سرآسیاب شش، در راستای گسل کوهبنان، مجموعه‏‌ای از دایک‏‌ها رخنمون دارند که سازندهای شمشک، بیدو و هجدک را قطع کرده‏‌اند. دایک‏‌های پورفیری و گلوموپورفیری دربردارنده درشت بلورهای الیوین (30 درصد حجمی)، پیروکسن (20 درصد حجمی) و آمفیبول (5 درصد حجمی) در زمینه‏‌ای از میکرولیت‏‌های پلاژیوکلاز و سانیدین (15 درصد حجمی)، ریز بلورهای پیروکسن ‏‌(20 درصد حجمی)، آمفیبول (5 درصد حجمی) و کانی‏‌های کدر (5 درصد حجمی) هستند. برپایه تجزیه‏‌ نقطه‏‌ای پیروکسن‏‌های از نوع دیوپسید (en4942fs158wo4742)، الیوین‏‌ها از نوع کریزولیت (fo86-80)، پلاژیوکلازها از نوع لابرادوریت an66-51)) و ادخال‏‌های کدر در الیوین‏‌ها از نوع کروم اسپینل (cr1.31.25)، (fe^total0.7080.548) و (al0.5180.433) هستند. نبود درشت‌بلورهای کانی‏‌های روشن، بافت پورفیری (درشت‌بلورهای الیوین، پیروکسن و آمفیبول) و نزدیک‏‌بودن مقدار اکسیدهای sio2 (44.2546.43 wt.%)، mgo (5.8119.12 wt.%)، na2o (1.552.03wt.%) و k2o (1.181.71 wt.%) با ترکیب لامپروفیرهای آلکالن (sio2=42.5 wt.%, mgo=7.2 wt.%, na2o=3 wt.%, k2o=2 wt.%)، همانندیِ دایک‏‌ها را به لامپروفیرهای آلکالن (مونشیکیت) بیشتر نشان می‏‌دهد تا گروه لامپروفیرهای کالک‌آلکالن (اسپسارتیت). نمودارهای شیمیایی پیروکسن‏‌ها نشان می‏‌دهد این لامپروفیرها در فشار 105 کیلوبار، دمای700 تا900 درجه سانتیگراد و در حضور کمتر از 10 درصد آب پدید آمده‏‌اند. شیمی کل لامپروفیرها نشان می‏‌دهد ماگمای مادر این سنگ‏‌ها چه‌بسا از نوع قلیایی بوده و از یک گوشته متاسوماتیسم‌شده (اسپینل–گارنت–لرزولیتی با کانی آب‌دار) برخاسته و سپس در یک پهنه پس از برخورد جایگزین شده‏‌ است.