سنگ‏‌شناسی و زمین‏‌شیمی توده‏‌های نفوذی منطقه خان‏‌چای علی‏‌آباد (زیرپهنه طارم، خاور زنجان)

منطقه خان‏‌چای علی‏‌آباد بخشی از کمربند ماگمایی طارم بوده و دربرگیرنده شماری توده‌های نفوذی کم ‏‌ژرفاست که درون سنگ‏‌های آتشفشانی رسوبی ائوسن نفوذ کرده‌اند و همراهی نزدیکی با کانه‏‌زایی مس دارند. واحدهای آتشفشانی رسوبی ائوسن دربرگیرنده تناوبی از گدازه‏‌های بازالتی، آندزیت‌بازالتی و آندزیت، انواع توف‏‌، ماسه‏‌سنگ توفی، ماسه‏‌سنگ، سیلت‏‌سنگ و گاه شیل هستند. بررسی‌های سنگ‏‌شناسی نشان‏‌دهنده ترکیب پیروکسن‌کوارتزمونزونیت و الیوین‌گابرویی برای این توده‏‌های نفوذی است. توده پیروکسن‌کوارتزمونزونیت خان‏‌چای بافت‏‌های پورفیری تا پورفیروییدی، هتروگرانولار تا سری‏‌ایتی، افیتیک و ساب‏‌افیتیک، با کانی‏‌های پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، هورنبلند، کوارتز، آلکالی‏‌فلدسپار و بیوتیت دارد. توده پیروکسن‌کوارتزمونزونیت علی‏‌آباد بافت پورفیری تا پورفیروییدی با درشت‏‌بلور‏‌های پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و هورنبلند در زمینه کوارتز فلدسپاری دارد. توده الیوین‏‌گابروی خان‏‌چای بافت‏‌های گرانولار دانه‏‌درشت، افیتیک و ساب‏‌افیتیک دارد و دربردارنده کانی‏‌های پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و الیوین است. بررسی‌های زمین‏‌شیمیایی نشان‏‌دهنده اینست که در توده‏‌های پیروکسن‌کوارتزمونزونیتی خان‏‌چای علی‏‌آباد، sio2 برابر 61/34- 59/58 درصد وزنی است. این سنگ‏‌ها سرشت کالک‏‌آلکالن پتاسیم بالا دارند و در گروه گرانیت‏‌های نوع i متاآلومین هستند. در نمودارهای بهنجارشده عنصرهای کمیاب، الگوی این توده‏‌ها همانند است و این نکته نشان‌دهنده وابستگی ژنتیکی آنهاست. این نمودارها الگوی غنی از lile، همراه با بی‏‌هنجاری منفی از عنصرهای hfse نشان می‏‌دهند. الگوی عنصرهای خاکی کمیاب بهنجارشده در برابر ترکیب کندریت نشان‌دهنده الگوی کمابیش پرشیب و غنی از lree با نسبت بالای lree/hree و نسبت lan/ybn برابر 3/72- 3/08 است. مجموعه اطلاعات به‌دست‌آمده از بررسی‌های صحرایی، سنگ‏‌شناختی، زمین‏‌شیمی و نمودارهای شناسایی پهنه‏‌های زمین‏‌ساختی نشان می‌دهند توده‏‌های نفوذی منطقه خان‏‌چای علی‏‌آباد در ارتباط با گوشته‌ای سنگ‌کره‌ای و غنی‏‌شده مرتبط با پهنه فرورانش بوده و در پهنه زمین‌ساختی پسابرخوردی پدید آمده‏‌اند.